926 - Οι εκκλησίες στα κατεχόμενα

Ν. Λυγερός

Η επιβίωση των εκκλησιών που βρίσκονται στα κατεχόμενα δεν είναι μόνο ένα συμβολικό θέμα. Είναι και θρησκευτικό και πολιτισμικό και εθνικό. Έτσι η πρόσφατη κυκκωτική απόφαση σε σχέση με την ανακαίνιση των εκκλησιών στα κατεχόμενα είναι άκρως σημαντική. Δεν αποτελεί μια καινοτομία για την εξέλιξη της κυπριακής εκκλησίας, εφόσον αυτή πάντα στάθηκε στο πλευρό του κυπριακού αγώνα με την ευρύτερή του έννοια. Είναι όμως μια νέα προσπάθεια που παραμένει στο επίπεδο που έχει θέσει η αξιολογία της εκκλησιαστικής σκέψης. Πράγματι με αυτή την απόφαση η κυπριακή εκκλησία πρωτοστατεί με την έννοια ότι λειτουργεί εξ ορισμού και υπερκομματικά κι εθνικά, πράγμα που θυμίζει έντονα το ρόλο της ελληνικής εκκλησίας στην περίοδο της επανάστασης. Από αυτή την άποψη, η κυπριακή εκκλησία παίζει έναν αντιστασιακό ρόλο που τη διαφοροποιεί οριστικά με την φαναριώτικη προσέγγιση των παλαιότερων εποχών. Αποδεικνύει με αυτή την απόφαση ότι δε θεωρεί ότι ο ρόλος της εκκλησίας περιορίζεται στο χώρο της εκκλησίας. Δεν υπάρχει γυάλινος πύργος για την κυπριακή εκκλησία. Ανήκει στο κοινωνικό πλαίσιο και παραμένει ένας δυναμικός παράγοντας. Δε λυγίζει κάτω από τις πιέσεις της πραγματικότητας κι αντιστέκεται διαχρονικά στο κατοχικό καθεστώς. Η κυπριακή εκκλησία δείχνει με έναν πρακτικό τρόπο τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε για την επίλυση του κυπριακού. Ο αγώνας πρέπει να είναι καθημερινός και να χρησιμοποιεί όλα τα δεδομένα μα να έχει και ένα όραμα. Οι εκκλησίες στα κατεχόμενα δεν μας ξέχασαν και με την κυκκωτική απόφαση θα ζωντανέψουν και πάλι. Όπως γίνεται και με το γυμνάσιο στο Ριζοκάρπασο, που αποτελεί τώρα σημείο αναφοράς για το τι μπορούμε να πετύχουμε, όταν ξεπερνούμε τα τοπικά και τα τοπικιστικά εμπόδια, κάθε εκκλησία στα κατεχόμενα θα γίνει ένας φάρος αντίστασης για κάθε πρόσφυγα της περιοχής της. Το θέμα όμως δεν είναι μόνο προσφυγικό, είναι όντως εθνικό, διότι αφορά στη μνήμη του ελληνισμού. Το βυζαντινό στοιχείο δεν είναι απομονωμένο, ανήκει στον ελληνικό κόσμο που κρατάει τις ρίζες του με νύχια και με δόντια. Και δεν είναι μια εισβολή ακόμα κι αν οργανώθηκε ως κατοχικό καθεστώς που μπορεί να την εξοντώσει. Μετά το πέρασμα του Αττίλα, δεν υπάρχει τίποτα λέει η παράδοση. Και είναι όντως σωστό, αλλά για άλλο λόγο. Ο Αττίλας δεν προσφέρει τίποτα. Ό,τι υπάρχει είναι μόνο και μόνο ό,τι υπήρξε. Ο Αττίλας είναι ένας τρομαχτικός εφιάλτης, αλλά ακόμα κι ένας εφιάλτης τελειώνει. Η απόφαση της κυπριακής εκκλησίας δείχνει το παράδειγμα: και τα κεριά μπορούν να φωτίσουν το σκοτάδι. Τώρα σε εμάς ανήκει να ακολουθήσουμε αυτό το παράδειγμα.