4553 - Graeciae gremium

Ν. Λυγερός

Σκηνή Η’

 

Χάρης
Συνωμοσία;

Αλεξία
Δεν μπορούμε να πούμε τα δικά μας;

Αλέκος
Τα δικά μας είναι τα δικά σας.

Αλεξία
Αυτό δεν σημαίνει ότι ισχύει το αντίθετο!

Χάρης
Έχει δίκιο, Αλέκο…

Αλέκος
Όπως νομίζετε.

Χαρά
Δεν υπάρχει κάτι που πρέπει να σας ανησυχεί…

Χάρης
Αυτό μας έλειπε!

Αλέκος
Πάλι καλά.

Αλεξία
Μου έλεγε απλώς τι είδε στη βιβλιοθήκη.

Χάρης
Στη βιβλιοθήκη;

Αλεξία
Είδε μία μελέτη για τον Αρχιμήδη… Κοιτάει τη Χαρά.

Χαρά
Ακριβώς!

Αλέκος
Ενδιαφέρον… Ποιος ήταν ο τίτλος;

Χαρά
Ήταν στα ιταλικά…

Χάρης
Prego !

Αλεξία
La fortuna di Archimede nei retori e negli autori cristiani antichi.

Αλέκος
Ποιο είναι το θέμα του βιβλίου;

Αλεξία
Εξηγεί ότι το «corpus» του Αρχιμήδη δημιουργήθηκε μεταγενέστερα του θανάτου του. Έτσι δεν είναι, Χαρά;

Χαρά
Όπως το είπες, γλυκιά μου!

Αλέκος
Κατά πόσο ο Αρχιμήδης επηρέασε την ιστορία των μαθηματικών και των επιστημών;

Χάρης
Αυτό είναι το παράδοξο!

Αλέκος
Ποιο παράδοξο;

Χάρης
Ενώ υπάρχουν πολλές αναφορές στο έργο του από τον Πτολεμαίο, τον Πάππο κι άλλους πολλούς ακόμα και στον τομέα της λογοτεχνίας στο Μεσαίωνα δεν υπήρξε διάδοχός του.

Αλεξία
Ακόμα κι αν ο Guillaume de Moerbeke είχε μεταφράσει τον ΙΓ΄ αιώνα ένα μεγάλο μέρος του έργου του.

Αλέκος
Και πώς το εξηγείτε αυτό;

Αλεξία
Δεν νομίζω να υπάρχει μία συγκεκριμένη εξήγηση. Απλώς ένα συνονθύλευμα από ιδέες.

Χαρά
Δηλαδή;

Αλεξία
Το Graeciae gremium της επιστήμης, δηλαδή η Αλεξάνδρεια δεν υπήρχε πια.

Χάρης
Επιπλέον, η πολυπλοκότητα των ερευνών του δεν διευκολύνθηκε από την έλλειψη εξέλιξης της μαθηματικής γλώσσας ! Στη μηχανική θα πρέπει να περιμένουμε τον Galileo Galilei και στα μαθηματικά τους Pascal, Newton και Leibniz.

Χαρά
Απλώς, για να καταλάβω κι εγώ, όλα αυτά πού τα μάθατε;

Αλεξία
Μ’ όποιον δάσκαλο καθίσεις…

Χάρης
Μη βιάζεσαι, θα τον γνωρίσει κι εσύ!

Αλέκος
Πότε;

Αλεξία
Μπορεί και σήμερα…

Αλέκος
Θα ’ρθει τόσο αργά;

Χάρης
Αυτόν περιμένουμε… Σιωπή. Πάντως σε γενικές γραμμές, για να επανέλθουμε στο θέμα μας, μέχρι το ΙΘ΄ αιώνα δεν είχαμε όλα τα κείμενα του Αρχιμήδη.

Αλεξία
Το περίφημο παλίμψηστο βρέθηκε το 1899. Αυτό ανάγκασε τον Heiberg να συντάξει τη δεύτερη κριτική έκδοση του έργου του Αρχιμήδη.

Χαρά
Τώρα αρχίζω να καταλαβαίνω την πολυπλοκότητα του έργου του.

Χάρης
Και το περίπλοκο της μελέτης του.

Αλέκος
Τελικά, ποιο είναι το υπόβαθρο του Αρχιμήδη;

Χάρης
Όσον αφορά στα μαθηματικά: τα Στοιχεία του Ευκλείδη, για τα οποία έλεγε ο Albert Einstein ότι κάθε ερευνητής έπρεπε να τα μελετήσει και συγγράμματα περί κωνικών που χάσαμε πλέον αλλά που η ουσία τους βρίσκεται στον Απολλώνιο Περγαίο.

Αλεξία
Τα κείμενα που διατήρησαν το έργο του Αρχιμήδη είναι βέβαια στα ελληνικά και στα λατινικά αλλά και στα αραβικά!

Αλέκος
Και ποια είναι τέλος πάντων τα βασικά κείμενα;

Αλεξία
Οι κώδικες είναι οι εξής:

A Codex Vallae deperditus a que fluxerunt DEGH.
B Otlbonianus lat. 1850, autographus G. de Moerbeke, a.1269
C Codex rescriptus Metochii Constantinopolitani S. Sepulchri monasterii Hierosolymitani 355, saec.X.
D Laurentianus XXVIII 4, saec. XV.
E  Marcianus gr. 305, saec.XV.
G Parisinus gr. 2360, saec. XVI.
H Parisinus gr. 2361, a. 1544.

Χαρά
Θεέ μου, ένας ολόκληρος κόσμος των γραμμάτων.

Χάρης
Βέβαια υπάρχουν και οι κριτικές εκδόσεις:

Editio princeps, Basileae, 1544.
Rivaltus  Archimedis opera, Parisiis, 1615.
Barrowius  Opera Archimedis, Londini, 1675.
Wallis Archimedis arenarius et dimension circuli, Oxonii, 1678.
Torellius Archimedis opera, Oxonii, 1792.
Nizzius Nizze, Archimedes vorhandene Werke, übersetzt und erklärt, Stralsund, 1824.
Heiberg Archimedis opera omnia, editio altera, Lipsiae, 1910-1915.

Αλέκος
Όλα αυτά μου φαίνονται απίστευτα.

Αλεξία
Ένα σύμπαν ιδεών για να διασώσουν το έργο του Αρχιμήδη.

Αλέκος
Κι εσύ αναρωτιέσαι ακόμα αν αξίζει;

Αλεξία
Όχι! Απλώς αναρωτιέμαι γιατί είναι ακόμα τόσο άγνωστο και γιατί στο πανεπιστήμιο δεν το αναφέρουν συστηματικά, όταν μελετάμε τον Αριστοτέλη.

Χάρης
Η έλλειψη κατανόησης παράγει εκφυλισμό σκέψης.

Χαρά
Μα ποιος μελετά όλα αυτά τα κείμενα;

Αλεξία
Οι δάσκαλοι… της ανθρωπότητας.