399 - Πρόταση ίδρυσης κυπριακού ερευνητικού κέντρου στρατηγικής

Ν. Λυγερός

Το τωρινό πλαίσιο της Κύπρου όσον αφορά στον στρατιωτικό τομέα είναι το ενιαίο αμυντικό δόγμα. Το δόγμα αυτό που εξηγείται ως σύστημα, ιστορικά και παραδοσιακά από την ελληνική πλευρά, έχει στην ουσία του μια ασύμμετρη δομή ακόμα κι αν επιφανειακά φαίνεται να υπάρχει μια διακρατική ισορροπία. Στην πραγματικότητα, το βαρύκεντρο του συστήματος είναι ελλαδίτικο και η θέση της Κύπρου είναι ακριτική. Η ενότητα δεν είναι ενιαία εφόσον βασίζεται μόνο στον αεροπορικό τομέα, αν και ο ναυτικός τομέας προσφέρει άλλες δυνατότητες. Γεωστρατηγική θέση στην κυριολεξία της λέξης δεν υπάρχει, διότι το εδαφικό πρόβλημα της Ελλάδας δεν έχει καθόλου την ίδια μορφή μ’ εκείνο της Κύπρου. Η ασύμμετρη δομή του συστήματος που οφείλεται και στο μέγεθος του στρατού δεν μπορεί να εξασφαλίσει παρά μια θεσμική ενότητα και όχι δυαδική. Τα στοιχεία του δόγματος δεν ανήκουν στην ίδια αξιολογία.

Η στρατιωτική αξία της γεωστρατηγικής θέσης της Κύπρου προέρχεται από το σταυροδρόμι τριών ηπείρων που διαμορφώνει εξωτερικά το νησί. Η Κύπρος δεν είναι μόνο μια θεωρητική βάση επιχειρήσεων χερσαίων, ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων μα μια χώρα-κλειδί μιας περίπλοκης περιοχής. Πρακτικά όμως και ιδιαίτερα μετά τη βίαιη εισβολή του 1974, η Κύπρος δεν χρησιμοποιείται παρά μόνο παθητικά. Η κατάσταση αυτή αποτελεί από μόνη της έναν λόγο αναθεώρησης του δόγματος, διότι είναι η απόδειξη της ασύμμετρης δομής του. Το ζευγάρι δεν είναι τόσο ισχυρό όσο η συμμαχία. Για να υπάρξει όμως μια συμμαχία πρέπει τα στοιχεία που την αποτελούν να είναι οντολογικά ανεξάρτητα και να υπάρχει μια ανάλογη στρατηγική σκέψη.

Η λογική της πρότασης της ίδρυσης ενός κυπριακού ερευνητικού κέντρου στρατηγικής βασίζεται πάνω στα επιχειρήματα της ίδιας της στρατηγικής σκέψης, η οποία αποδεικνύει ότι ένα δυαδικό συμμαχικό σύστημα είναι ισχυρότερο από μια θεσμική ενότητα. Μόνο αν κάθε στοιχείο της συμμαχίας ξέρει τι πρέπει να κάνει σε ώρα ανάγκης, τότε μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει πράγματι ένα δυαδικό σύστημα, όχι όμως όταν η ασφάλεια των στοιχείων εξασφαλίζεται από τα άλλα. Η λειτουργικότητα του δυαδικού συστήματος προέρχεται από την αυτονομία των στοιχείων της δομής.

Τα πολλαπλά βλέμματα προσφέρουν άλλες διαστάσεις στο στρατηγικό πεδίο. Κι αν παραδοσιακά υπάρχει μια εκπαίδευση του κυπριακού προσωπικού στον ελλαδίτικο χώρο, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει μια αναλογία στη στρατηγική σκέψη. Το κέντρο στρατηγικής πρέπει να αναπτύξει σιγά-σιγά μια κυπριακή σκέψη ικανή να διαμορφώσει την παραδοσιακή παθητική στάση ενός νησιού σε περίοδο κατοχής. Η ιδιομορφία της μεσογειακής τοποθεσίας της Κύπρου είναι ένας οριστικός λόγος ύπαρξης μιας κυπριακής στρατηγικής σκέψης που δεν θα είναι μια απλή παραλλαγή της ελλαδίτικης. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει μια πραγματική συμμαχία.

Ήδη η τροποποίηση της Κύπρου που οφείλεται στην ευρωπαϊκή της μεταμόρφωση αλλάζει ουσιαστικά τις κρατικές βάσεις της εθνικής φρουράς. Άρα, η ύπαρξη ενός ερευνητικού κέντρου στρατηγικής είναι φυσιολογική εφόσον το πλαίσιο της συμμαχίας θα είναι πολλαπλό και ευρωπαϊκό. Διότι μια νέα οντότητα χρειάζεται μια καινούργια σκέψη βασισμένη όμως πάνω σε βαθιές γνώσεις του νησιού μας, της μεσογειακής περιοχής και των νέων ευρωπαϊκών δεδομένων.