357 - Δύο ορίζοντες, ένας λαός

Ν. Λυγερός

Ένα από τα δυσκολότερα πράγματα που μπορεί να σπάσει ο ανθρώπινος νους δεν είναι ούτε τα τείχη, ούτε οι γραμμές, μα ο ίδιος του ο ορίζοντας. Εκείνος που χωρίζει την ύπαρξη με τη γνώση της ύπαρξης. Εκείνος που διαφοροποιεί τη συνείδηση από τη σκέψη δημιουργώντας αυτήν τη μετα-οντότητα, τη σκέψη πάνω στη σκέψη, τη μετα-σκέψη. Αν και ο ορίζοντας φαίνεται εξ’ αρχής ένα όριο που δεν μπορεί ν’ αγγίξει ο άνθρωπος, λειτουργεί απλώς σαν φράγμα σ’ ένα μοναδικό πλαίσιο. Αυτό που ένας άνθρωπος μόνος του δεν μπορεί να καταφέρει, είναι εύκολος στόχος για τη συνεργατική νοημοσύνη.
Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του ανθρώπου είναι η ομαδικότητά του. Κι αυτή η ιδιότητά του, του επιτρέπει την επίτευξη στόχων που παραμένουν ακατόρθωτοι όταν τους αντιμετωπίζουμε ατομιστικά. Το ίδιο συμβαίνει και με το φαινόμενο του ορίζοντα. Διότι το κάθε μέλος μιας ομάδας αν και έχει τον προσωπικό του ορίζοντα στη σκέψη, η δομή των συνολικών οριζόντων διαμορφώνει αυτό το αόρατο φράγμα προκαλώντας εξόδους για το συστεμικό οργανισμό που αποτελεί. Μ’ αυτόν το τρόπο η ομάδα βρίσκει πιο εύκολα λύσεις σε προβλήματα που είναι όντως εξαιρετικά δύσκολα.
Βλέπουμε, λοιπόν, μια υπαρξιακή εξέλιξη μέσω των οντοτήτων του ατόμου, του συνόλου, της ομάδας που καταλήγει στην ιδέα του δικτύου. Και οι ανάλογες ερμηνείες είναι ο άνθρωπος, η μάζα, η παρέα και η ανθρωπότητα. Η καθολικότητα του μοντέλου επιτρέπει άλλους συνδυασμούς. Η εφαρμογή του πάνω στην αναζητούμενη μάζα του συστήματος την διαμορφώνει ως λαό. Σ’ αυτό το νέο πλαίσιο, η αρχική μάζα σαν λαός αποκτά πρωτοβουλία.
Βλέπουμε ότι στις κρίσιμες φάσεις αυτή η δομή του λαού αυτο-οργανώνεται φυσιολογικά διότι αποκτά τις ιδιότητες ενός νευρωνικού δικτύου. Κάθε μέλος του συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί μόνο του σε μια εξωτερική πρόκληση, συνδέεται με τα άλλα μέλη για να κατορθώσει κάτι το φαινομενικά ασύλληπτο για το σύστημα. Η απουσία μιας αρχικής δομής προσφέρει την επιλογή μιας νέας που δεν συμπίπτει με τα δεδομένα του συστήματος. Η κινητοποίηση του λαού λειτουργεί σαν μια αόρατη τακτική που μετατρέπεται σε μη προβλέψιμη στρατηγική.
Αν και μπορούμε να ερμηνεύσουμε εκ των υστέρων τη γέννηση του λαϊκού κυπριακού κινήματος αυτές τις κρίσιμες ημέρες, είναι δύσκολο ακόμη και για τις εξουσίες της δήθεν ουδετερότητας να προβλέψουν τις κινήσεις του. Και δεν μπορούν πια να πουν ότι δεν υπάρχει λαϊκή και μαζική αντίσταση. Τίποτα πια δεν μπορεί να εξασφαλισθεί σ’ ένα δεδομένο πλαίσιο διότι όλα τα στοιχεία του είναι δυναμικά και ανεξάρτητα. Έτσι, στρατηγικά αυτή η μαζική ύπαρξη μιας αντίστασης επιτρέπει και ελιγμούς στα κυβερνητικά στελέχη που έχουν πια μια εσωτερική πίεση που ελαφρύνει τις εξωτερικές πιέσεις.
Ακόμη κι αν αυτό δεν σημαίνει υποχρεωτικά ένα γενικό συντονισμό, στρατηγικά προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες. Διότι το λαϊκό κίνημα δεν είναι μια συμπαγής μάζα που εύκολα θα γινόταν ένας στόχος, μα ένα δίκτυο ομάδων που λειτουργούν ασκώντας τοπικές πρωτοβουλίες. Κι αυτό το μη ιεραρχικό σύστημα αντίστασης πρέπει να το διατηρήσουμε έως την επίτευξη του μοναδικού μας σημερινού στόχου: την ένταξη μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για ν’ αγγίξουμε ύστερα έναν άλλο ορίζοντα: το Κυπριακό.