260 - Η κυριαρχία του μοντέλου και η αντίσταση της πραγματικότητας

Ν. Λυγερός

Το μοντέλο του Gauss καλύπτει σχεδόν όλη τη βάση των στατιστικών μοντέλων και θεωρητικά και πρακτικά. Κάθε πείραμα ακόμα και σε τομείς που δεν έχουν τον ίδιο θεωρητικό σκελετό, εξετάζεται από τους ερευνητές με το φακό του Gauss. Το υπόβαθρο του μοντέλου είναι τόσο ισχυρό ώστε η ίδια η πραγματικότητα θεωρείται σαν μια αναπαράσταση ενός ιδανικού μοντέλου του Gauss. Η πρώτη ερώτηση μας λοιπόν είναι η εξής: γιατί υπάρχει μια κυριαρχία του μοντέλου του Gauss; Σε μια πρώτη φάση, η απάντηση του καθενός που ασχολείται με μοντέλα και πειράματα, άσχετα αν μερικές φορές τα τελευταία είναι εντελώς θεωρητικά, όπως οι ασκήσεις σκέψης του Einstein, είναι ότι όλα τα φαινόμενα δείχνουν αυτή την τάση. Συνεπώς, είναι φυσικό να κυριαρχεί το μοντέλο του Gauss. Το σωστό ερώτημα όμως είναι: τι σημαίνει η έκφραση τα φαινόμενα δείχνουν μια τάση; Και είναι όντως όλα τα φαινόμενα κωδικοποιημένα με το μοντέλο του Gauss;Πριν απαντήσουμε σ’ αυτά τα ερωτήματα, ας κοιτάξουμε πρώτα τις επιπτώσεις αυτής της κυριαρχίας του μοντέλου. Αποφασίζοντας ότι το μοντέλο του Gauss είναι ιδανικό και θεωρώντας αυτή την κατάσταση ως δεδομένη, οι ερευνητές και πιο γενικά η κοινωνία έκανε μια τρομερή επιλογή που συμπίπτει με την απλή λογική: ο μέσος όρος αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία της κοινωνίας και όχι μόνο αυτής, αλλά και την ιδανική επιλογή που φαίνεται τόσο ιδανική ώστε ξεχάστηκε ότι ήταν κι επιλογή.Ενώ η επιλογή του μέσου όρου δημιουργεί ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο ο συμβιβασμός είναι ο ιδανικός διάλογος ανάμεσα όχι μόνο σε δύο άτομα, αλλά σ’ ολόκληρη την κοινωνία. Διότι οι ακραίες επιλογές δεν μπορούν να συμβάλουν στην εξέλιξη της κοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο, η ιδανική πολιτική είναι μία, είναι η πολιτική του κέντρου. Άρα φιλοσοφικά, η αλήθεια βρίσκεται στο κέντρο. Κι έτσι οτιδήποτε το ακραίο θεωρείται φυσικά ως επικίνδυνο για μια μαζική δημοκρατία. Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι με το χρόνο όλες οι απόψεις γίνονται όλο και πιο στενές μεταξύ τους με αποτέλεσμα να μεγαλώνει τεχνητά τη δύναμη της πλειοψηφίας.Ας κοιτάξουμε τώρα αν το μοντέλο του Gauss είναι όντως οικουμενικό. Ένα πρώτο απλό παράδειγμα είναι η διάρκεια ζωής μιας απλής λάμπας. Η ανάλυση της συνάρτησής της δείχνει ένα διαφορετικό μοντέλο. Μα βέβαια, κάποιοι θα θεωρήσουν ότι αυτό το παράδειγμα είναι τεχνητό. Ας κοιτάξουμε, λοιπόν, ένα άλλο που είναι ακόμα πιο απλό. Ρίχνουμε νερό σε μια επιφάνεια και μετρούμε το μέγεθος των σταγόνων. Η μέτρηση αυτή δείχνει ότι οι σταγόνες με τα μεγαλύτερα και μικρότερα μεγέθη αποτελούν τα μεγαλύτερα μέρη του νερού. Άρα είναι άλλη μία εξαίρεση στο νόμο του Gauss. Υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα όπως οι πληθυσμοί στις πολιτείες ή ακόμα και ο τομέας της ανθρώπινης βιολογίας (βλ.νεφρά) αλλά δεν είναι το θέμα του άρθρου μας. Η ιδέα που θέλουμε να προωθήσουμε είναι η εξής: αν μια ιδέα που θεωρείται ως οικουμενική και φυσική δεν είναι σωστή ακόμα και στον απλό φυσικό τομέα, είναι λανθασμένη η υπόθεση ότι η εφαρμογή της είναι γενική.