2585 - Από τη ρεαλιστική πολιτική στη διεκδίκηση του αυτονόητου

N. Lygeros

Στην εφαρμογή των ιδεών στον τομέα της πολιτικής υπάρχει μια εξέλιξη ειδικά όσον αφορά στις διεθνείς σχέσεις. Οι διακρατικές διπλωματικές που είναι σπάνια εύκολες δεν επιτρέπουν τολμηρούς συνδυασμούς. Αυτό είναι τουλάχιστον το γενικό πλαίσιο της διπλωματικής πολιτικής. Τα τωρινά δεδομένα δεν ακολουθούν μόνο τα σχήματα της ρεαλιστικής πολιτικής, έχουν εισαγάγει και την έννοια του αυτονόητου. Θεωρούμε π.χ. ότι η τήρηση μιας συνθήκης είναι αυτονόητη διότι όλα τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν. Το πρόβλημα όμως είναι ότι όχι μόνο δεν προτείνουμε ριζικές αλλαγές, αλλά επιπλέον έχουμε μερικές φορές μόνο και μόνο αυτονόητα. Η διεκδίκηση του αυτονόητου είναι φαινομενικά παράδοξη εφόσον το αυτονόητο είναι αποδεκτό. Το μειονέκτημα της ρεαλιστικής πολιτικής είναι ότι δεν είναι αποτελεσματική για να αντισταθεί σε μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις. Επομένως, η διεκδίκηση του αυτονόητου είναι η φυσιολογική εξέλιξη της ρεαλιστικής πολιτικής. Όταν όλο το πλαίσιο είναι η ρεαλιστική πολιτική, η αντίσταση στο παράλογο είναι η διεκδίκηση του αυτονόητου. Αυτή η διεκδίκηση φαίνεται ανούσια σε μερικούς ενώ το ανούσιο στην πολιτική είναι ο ρεαλισμός. Η διεκδίκηση του αυτονόητου δεν είναι μόνο απαραίτητη σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί να αναδειχτεί και ως μια αποτελεσματική κίνηση αντιπερισπασμού. Αυτή η κίνηση επιτρέπει τη διάσπαση ενός μετώπου που είναι επικεντρωμένο σε έναν μόνο στόχο. Μπορούμε, βέβαια, να δούμε και τα αποτελέσματα της μη διεκδίκησης του αυτονόητου στο διεθνές δίκαιο. Όλο το σύστημα της άμυνας εκφυλίζεται και αναγκάζεται να κάνει όλο και περισσότερες παραχωρήσεις. Το γενικό αποτέλεσμα αυτής της μη χρήσης είναι η κατάρρευση της στρατηγικής. Αυτό το φαινόμενο εξηγείται με την ύπαρξη μίας κυρίαρχης στρατηγικής της αντίπαλης πλευράς. Με άλλα λόγια, καμία στρατηγική δεν επιτρέπει αλλαγή συνθηκών. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι η ρεαλιστική πολιτική έχει νόημα αν λειτουργεί αμφίδρομα και τότε προσφέρει πλαίσιο ελιγμών. Όμως η έννοιά της καταρρέει όταν δεν χρησιμοποιεί τη διεκδίκηση του αυτονόητου σε ακραίες περιπτώσεις. Βλέπουμε με αυτόν τον νοητικό τρόπο ότι ακόμα και η ρεαλιστική πολιτική έχει όρια. Η μη συμβατική προσέγγιση της διεκδίκησης του αυτονόητου δίνει, λοιπόν, στρατηγικά αποτελέσματα. 

Αυτές οι σκέψεις έχουν επιπτώσεις στο Θρακικό, στο Κυπριακό, στην υφαλοκρηπίδα, στο Αιγαίο, αλλά και γενικότερα στα θέματα της αναγνώρισης των γενοκτονιών. Πρέπει να εμπεδώσουμε αυτές τις σκέψεις, αν θέλουμε πραγματικά να επινοήσουμε αποτελεσματικές στρατηγικές για θέματα που είναι κρίσιμα. Η κρισιμότητα λειτουργεί ως καταλυτικό πλαίσιο για την ανάδειξη της διεκδίκησης του αυτονόητου.