1918 - Μάθημα ζωής

Ν. Λυγερός

Η διδασκαλία ένα προς ένα εμπεριέχει ενδογενείς δυσκολίες που δεν είναι αντιληπτές στη γενική εκπαίδευση διότι δεν υπάρχει η διπλή επιλογή του ζευγαριού δάσκαλος-μαθητής όπου τίποτα δεν είναι φυσιολογικό. Η νοητική συμβατότητα είναι σπάνια. Και είναι όλο και πιο σπάνια ανάλογα με το επίπεδο. Όμως ο δάσκαλος είναι και ελκυστής, ακόμα και αν αυτό το φαινόμενο είναι ακατανόητο για τα συμβατικά δεδομένα. Με τα προικισμένα παιδιά, αυτός ο ελκυστής γίνεται παράξενος. Σπάζει τα κοινωνικά όρια και αγγίζει άμεσα την ανθρωπιά του μαθητή. Σε αυτό το στάδιο υπάρχει ο αλληλοσεβασμός. Ο μαθητής δεν αφήνεται ακόμα στη μαεστρία του δασκάλου. Μόνο εφόσον δημιουργηθεί το πλαίσιο εμπιστοσύνης όπου εκφράζεται ελεύθερα η σκέψη του δασκάλου και αναπτύσσονται χωρίς φόβο οι ικανότητες του μαθητή. Η εμπιστοσύνη βασίζεται στις έννοιες της θυσίας και της αξιοπιστίας. Κάθε κίνηση του δασκάλου πρέπει ν’ ακολουθείται από έργα. Η υλοποίηση των ιδεών είναι καθοριστική για την εξέλιξη του μαθητή. Επιπλέον η θυσία του δασκάλου, αν γίνει αντιληπτή, μετατρέπει τον αποδέκτη σε γνήσιο μαθητή. Διότι συνειδητοποιεί την αξία του αγώνα του. Κάθε δυσκολία είναι απλώς ένα εμπόδιο που, όταν ξεπεραστεί, γίνεται εφόδιο γνώσης. Το κυριότερο πρόβλημα του μαθητή είναι ο εντοπισμός του προβλήματος. Η προσπάθεια της επίλυσης με κόστος, δημιουργεί τον προβληματισμό του προβλήματος. Πολλοί περιμένουν από τον δάσκαλό τους την επίλυση προβλημάτων, ενώ στην πραγματικότητα ο ρόλος του είναι να τα εντοπίζει για να δείξει τη μεθοδολογία. Και βρίσκοντας τη λύση, ο μαθητής μπορεί να εκφραστεί μέσα στο πλαίσιο αυτό, του δασκάλου. Ο καθένας έχει να παίξει έναν δημιουργικό ρόλο όπως σ’ ένα παίγνιο όπου η στρατηγική είναι του τύπου win-win διότι υπάρχει η συμπληρωματικότητα στο πεδίο της οντολογίας. Η ίδια η τελεολογία του δασκάλου διαμορφώνει την οντολογία του μαθητή. Όμως, όλη αυτή η διαδικασία βασίζεται πάνω στο κόστος, ο χρόνος του δασκάλου μετατρέπεται δυναμικά σε χρόνο του μαθητή. Και αυτές οι χορδές του χρόνου δημιουργούν ένα κομβικό σημείο που αποτελεί το μάθημα ζωής. Η μέγιστη δυσκολία για τον μαθητή είναι ότι το μάθημα αυτό δεν μπορεί να γίνει με γραμμικό τρόπο, δεν μπορεί να γίνει στο πλαίσιο της εξειδίκευσης. Συνεπώς, ο μαθητής πρέπει να ξεπεράσει τους δισταγμούς του. Δίχως να χάσει χρόνο, δεν μπορεί να ζήσει το μέλλον του. Δίχως να χαθεί, δεν μπορεί να γνωρίσει. Διότι δίχως αγώνα, δεν υπάρχει αξία. Και δίχως τέχνη, δεν έχει νόημα η τεχνική. Μόνο με αυτόν τον τρόπο το μάθημα ζωής δεν μπορεί παρά να γίνει έργο ζωής. Στην αρχή, το μάθημα ζωής το δίνει ο δάσκαλος, και ο μαθητής το παλεύει για να γίνει έργο. Στο τέλος, το μάθημα γίνεται έργο για τον δάσκαλο ενώ το έργο δημιουργεί τη ζωή για τον μαθητή. Έτσι, το ζευγάρι δάσκαλος-μαθητής παράγει μέσω του μαθήματος αυτό που ονομάζουμε εκ των υστέρων έργο ζωής.