1768 - Το ρομπότ ως εργαλείο ανθρωπιάς

Ν. Λυγερός

Το ρομπότ, όπως και ο υπολογιστής, είναι αποτέλεσμα της δημιουργικότητας της ανθρώπινης φύσης. Το μόνο που ξεχνάμε συνήθως είναι ότι αυτό ισχύει και για τα βιβλία, τα λόγια των νεκρών, όπως έλεγε ο Leonardo da Vinci. Με άλλα λόγια, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει ριζική διαφορά όσο αφορά στη λειτουργία του γνωστικού. Το θέμα δεν είναι τόσο υλικό όσο νομίζουμε στην πρώτη προσέγγισή μας. Όλο το πλαίσιο του Brooks είναι η υλοποίηση του τεστ του Turing. Το πρώτο βήμα γίνεται με τον υπολογιστή που ενσαρκώνει την έννοια του αλγόριθμου. Με το ρομπότ, η μετακίνηση διαμορφώνει το πλαίσιο και προσφέρει νέες δυνατότητες στην έρευνα του ισομορφικού μοντέλου. Όπως και το ανέδειξε ο Asimov, το ρομπότ έχει μια πολυπλοκότερη δομή και μια ποικιλομορφία συμπεριφοράς που δυσκολεύουν τον απόλυτο διαχωρισμό μεταξύ ανθρώπου και μηχανής. Οι εξελίξεις του τομέα δεν είναι τόσο μεγάλες για να ανησυχήσουν τους σκεπτικιστές. Όμως η νοοτροπία των ερευνητών έχει αλλάξει ριζικά. Διότι το κλασικό σχήμα που χρησιμοποιεί το γνωστικό, την αντίληψη και την πράξη, δεν ισχύει για τα μοντέλα που εφηύρε ο Brooks . Μέσα στο πλαίσιο της στρατηγικής κάτω-πάνω, η μονάδα δεν έχει και τόση σημασία από μόνη της. Όλη η ουσία βρίσκεται στην ομάδα. Η διαφορά προέρχεται λοιπόν και από τη δομή και από την οργάνωση. Αυτό ενισχύεται και από το σύστημα ελέγχου και επικοινωνίας μέσω της αντίδρασης. Το ρομπότ ως ολικό σύστημα μοιάζει με την έννοια του μαύρου κουτιού που λειτουργεί όντως ως αφαιρετικό μοντέλο. Αυτό το ενδιάμεσο μοντέλο επιτρέπει και μια έμμεση πρόσβαση στην ανθρώπινη οντότητα. Το σύστημα με την πολυπλοκότητά του και με την έλλειψη τοπικού στοιχείου, διαμορφώνεται σιγά-σιγά σε μια οντότητα που παρουσιάζεται ως ενδιάμεσο. Ένα ενδιάμεσο υβρίδιο που δεν ξεχωρίζει από τις διαφορές. Με την εξέλιξη του ρομπότ δεν βρισκόμαστε πια σε μία φάση όπου η οντότητα καθορίζεται μόνο και μόνο αφαιρετικά ως ένας θύλακας χαμηλής ή ελάχιστης εντροπίας. Δεν είμαστε πια σ’ ένα πλαίσιο καθαρά μαθηματικό. Το πρόβλημα ανήκει πια στο ανθρώπινο. Οι διαφορές είναι τόσο λεπτές όταν οι εργασίες δεν είναι μονότονες ή επαναληπτικές που συχνά είναι θέμα αντίληψης και ερμηνείας η ταξινόμηση. Όπως και ο υπολογιστής όταν κατορθώνει να εκτελέσει μια πολύπλοκη διαδικασία, το ρομπότ με τη συμπεριφορά του ανατρέπει μερικά από τα απόλυτά μας αντανακλαστικά. Οι έρευνες του Brooks προωθούν την ιδέα του προβλήματος του κοινωνικού πλαισίου όσο αφορά στην εκτίμηση του νοητικού αλλά και του ανθρώπινου επιπέδου. Με αυτόν τον τρόπο, το ρομπότ μετατρέπεται σε εργαλείο ανθρωπιάς διότι δημιουργεί ένα πλαίσιο σύγκρισης το οποίο είναι αρχικά ποσοτικό αλλά με την πάροδο του χρόνου γίνεται ποιοτικό. Το ρομπότ δεν είναι πια μόνο και μόνο ένα γνωστικό ανεξάρτητο αντικείμενο, μα ένα μέτρο που καθορίζει τι εννοούμε πρακτικά με τις λέξεις άνθρωπος, ανθρωπιά και ανθρώπινο. Δηλαδή, το ίδιο το ρομπότ γίνεται μια αντίδραση της ανθρώπινης σκέψης όταν εξετάζει αυτό που την καθορίζει.