1731 - Η επίδραση του Francesco di Giorgio Martini στο Leonardo da Vinci

Ν. Λυγερός

Ο Francesco di Giorgio Martini (1439-1502) ανήκει στις ισχυρές προσωπικότητες που επηρέασαν από νωρίς το νεαρό μηχανικό Leonardo da Vinci και στη συνέχεια την ιδιοφυΐα του. Πιο ολοκληρωμένος και μεγαλύτερης εμβέλειας από τους προγενέστερούς του, ο Francesco έγινε στην πραγματικότητα γνωστός μόνο τον 20ο αιώνα. Όμως έστω και αν η προσωπικότητά του μάς είναι άγνωστη ακόμα, είναι προφανές ότι το πνεύμα του αγκάλιασε πολυάριθμες γνώσεις οι οποίες χάρη στο όραμά του, αναδιοργανώθηκαν για να δημιουργήσουν νέα σχήματα στις μηχανές. Όσον αφορά στην επαφή του με το Leonardo da Vinci είναι εξακριβωμένο ότι έγινε το 1490 και έλαβε χώρα στο συνέδριο των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών οι οποίοι συγκεντρώθηκαν για την αποπεράτωση του καθεδρικού του Duomo στο Μιλάνο. Το κύριο έργο του είναι το σύγγραμμα της πολιτικής και στρατιωτικής αρχιτεκτονικής. Υπάρχουν πολλά χειρόγραφα, αλλά το σημαντικότερο είναι εκείνο του Ashburnham de la Laurentine. Βέβαια, είναι ημιτελές και περιλαμβάνει βασικά το μηχανικό μέρος του έργου, αλλά είναι το σημαντικότερο διότι έχει σχολιαστεί από τον ίδιο το Leonardo da Vinci. Είναι εξάλλου γι’ αυτόν το λόγο που του έχει αποδοθεί εσφαλμένα. Πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι σύμφωνα με τον ειδικό του τομέα Bertrand Gille, το έργο του μηχανικού είναι αδιαμφισβήτητα περισσότερο καινοτόμο από τα άλλα. Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, είναι εκείνο της υδραυλικής τουρμπίνας. Στην πραγματικότητα, σ’ αυτό το σημείο εισάγει μία πραγματική καινοτομία. Οι κάθετοι τροχοί είναι φυσικά πιο διαδεδομένοι λόγω της απλής συναρμολόγησης. Οι οριζόντιοι τροχοί έχουν μικρότερη απόδοση κυρίως σε μια εποχή που στην ουσία αντιπροσωπεύουν μόνο και μόνο ένα συνοπτικό συνονθύλευμα απλών φτερών. Εν τούτοις, η υδραυλική τουρμπίνα όπως σχεδιάστηκε στο σύγγραμμα του Francesco επιτρέπει την επίλυση προβλημάτων του οριζόντιου τροχού. Το σχέδιο του χαρακτηρίζεται από εξαιρετική ακρίβεια και μάς επιτρέπει να του αποδώσουμε αυτή την κατασκευή χωρίς δισταγμό. Ένα άλλο επίσης συγκεκριμένο παράδειγμα είναι αυτό της μεταφοράς στύλων. Αυτή η δυσκολία υπήρχε από την αρχαιότητα, όμως κατά την Αναγέννηση οι μηχανικοί ήθελαν να την επιλύσουν με τη βοήθεια μηχανικών μέσων που απαιτούσαν λιγότερους ανθρώπους. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα δύσκολο όταν πρόκειται για μονολιθικούς στύλους. Μέσα στο σύγγραμμα, βρίσκουμε πολλές μελέτες με διαφοροποιήσεις άλλες περισσότερο κι άλλες λιγότερο σημαντικές που επιτρέπουν στο Francesco di Giorgio Martini να αποδείξει όλη την τεχνογνωσία του σ’ αυτόν τον τομέα. Όμως, χωρίς αμφιβολία, το σημαντικότερο είναι να προσέξουμε ότι ο Leonardo da Vinci έκανε πολλά αντίγραφα αυτών των μηχανών θέλοντας να κατανοήσει τον ακριβή τρόπο λειτουργίας τους. Έτσι έστω και αν οι ειδικοί δεν τον αναγνωρίζουν ως πραγματική ιδιοφυΐα στη μηχανική, είναι ολοφάνερο ότι η οξύνοιά του επηρέασε το μηχανικό μέρος του έργου του Leonardo da Vinci. Επιπλέον, το θέμα δεν εστιάζεται στο να αμφισβητούμε σε ποιον θα αποδώσουμε τις κατασκευές , αλλά μάλλον να διασφαλίζουμε τη συνέχιση των ιδεών στον κόσμο των μηχανικών κατασκευών. Η ύπαρξή του Francesco di Giorgio Martini μάς επιτρέπει να δέσουμε το έργο του Leonardo da Vinci με το πλαίσιο της εποχής του. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε ακόμα καλύτερα να αποδείξουμε τη συμβολή του και την ποιότητα των ερευνών του. Η δυνατότητα να παρατηρούμε τις πηγές του μάς προσφέρει την ευκαιρία να μελετούμε την εξέλιξη της σκέψης του και της επινοητικότητάς του μέσω της εργασίας της μηχανικής.