1082 - Γεωμετρική επικοινωνία

Ν. Λυγερός

Όπως το θέτει η Μαριάννα Παυλίδου στο ομότιτλο άρθρο της, το εικαστικό παιχνίδι είναι ένα μέσο επικοινωνίας. Ενώ το σύνηθες κοινωνικό πλαίσιο δίνει μια καθαρή προτίμηση στον προφορικό λόγο. Με αυτή την ίδια ιδεολογία δημιουργήσαμε νέα μαθήματα και για παιδιά με ειδικές ανάγκες και για προικισμένα παιδιά.
Εκμεταλλευτήκαμε αυτό το πεδίο που βρίσκεται πιο εύκολα εκτός συμβατικού πλαισίου για να αναλύσουμε τα μηνύματα των παιδιών που δεν μπορούν να εκφραστούν μέσω του προφορικού λόγου, αλλά και για να ερευνήσουμε τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν όταν ο προφορικός λόγος φτάνει στα όριά του. Συνεπώς, το γεωμετρικό σχήμα λειτουργεί ως νοητικό σχήμα όταν υπάρχει εσωτερική ανάγκη (έλλειψη λεξιλογίου), αλλά και εξωτερική ανάγκη (πολυπλοκότητα του πεδίου γνώσης). Από τη μια πλευρά, ως νοητικό υπόβαθρο επιτρέπει μια μορφή διαλόγου δίχως προφορικό λόγο, και από την άλλη πλευρά ως συμβολικός κώδικας εξασφαλίζει την ύπαρξη μιας ενδογενούς προσέγγισης του γνωστικού αντικειμένου όπως με τις αποδείξεις δίχως λόγια στα καθαρά μαθηματικά. Και στις δύο περιπτώσεις, η δυνατότητα έκφρασης προσωπικών δεδομένων δίχως τη χρήση του προφορικού λόγου που είναι αντιληπτός από όλους, δημιουργεί ένα χώρο αυτοσυγκέντρωσης όπου το παιδί μπορεί να αναδείξει τον εαυτό του. Η λειτουργία αυτής της νοοσφαίρας δεν είναι μόνο συναρπαστική με την ανθρώπινη έννοια, αλλά και αποτελεσματική με τη διδακτική έννοια. Το παιδί δεν νιώθει ότι το παρακολουθούν και οι εσωτερικές του κινήσεις είναι πιο ελεύθερες. Και εδώ το θέμα της μίμησης δεν είναι απαραίτητο διότι ο νοητικός χώρος είναι ήδη διαφοροποιημένος εξ αρχής. Εκ των υστέρων, η συνολική προσέγγιση των έργων των παιδιών επιτρέπει αφενός μια γνωστική σύγκριση και αφετέρου μια νοητική αντιστοιχία με την έννοια ότι τα παιδιά θεωρούν από μόνα τους ότι τα έργα τους είναι αντιπροσωπευτικά. Έτσι, σε αυτή τη φάση δημιουργείται ένας καινούργιος διάλογος που ήταν αδιανόητος δίχως τη γεωμετρική επικοινωνία και λειτουργεί πια ως καταλυτικό στοιχείο του προφορικού λόγου ακόμα και αν αυτός είναι μη συμβατικός για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες.
Με αυτές τις δύο ακραίες περιπτώσεις, συνειδητοποιούμε ότι το εικαστικό παιχνίδι δεν είναι μόνο ένα μέσο επικοινωνίας. Έχει μια βαθύτερη έννοια ως γεωμετρική επικοινωνία και δεν είναι τυχαίο που χρησιμοποιήθηκε από το Jung για ψυχοθεραπευτικούς λόγους. Επιτρέποντας μια ουσιαστική επικοινωνία ανεξάρτητα από τον προφορικό λόγο, αποφεύγει τη διπλή δυσκολία που εμπεριέχει. Ο δάσκαλος έρχεται, λοιπόν, σε επαφή με τους μαθητές με έναν πιο άμεσο τρόπο που του εξασφαλίζει μια αποτελεσματική προσέγγιση των διδακτικών προβλημάτων και όχι μόνο. Αυτή η μεθοδολογία μπορεί να αναπτυχθεί και να ενισχυθεί ακόμα και σε μη ακραίες περιπτώσεις για να εμπλουτίσει τον προφορικό λόγο με έναν πλάγιο τρόπο. Έτσι η αποτελεσματικότητα της γεωμετρικής επικοινωνίας μέσω του εικαστικού παιχνιδιού προσφέρει συνδυαστικά νέες δυνατότητες στο δάσκαλο που θέλει πραγματικά να κατανοήσει τη σκέψη των παιδιών.