759 - Η στρατηγηκή έννοια του κόστους

Ν. Λυγερός

Αν και η λέξη κόστος είναι πολύ συνηθισμένη στα ελληνικά, στη στρατηγική ως σύστημα σκέψης είναι σχετικά πρόσφατη, όχι βέβαια από την εσωτερική της εξέλιξη, μα από το στρατηγικό του περιβάλλον. Διότι με τις νέες πολεμολογικές έννοιες της στρατηγικής μετά την πυρηνική περίοδο και την ανακάλυψη του οργανωμένου μη συμβατικού πολέμου, η έννοια του κόστους άλλαξε. Διατηρεί, στην πολιτική ειδικά, μια αρνητική και παθητική εκδοχή, αλλά εμπεριέχει τα δυναμικότερά της στοιχεία στη στρατηγική, ειδικότερα στο πλαίσιο της εικονικής πραγματικότητας.

Ως μέτρο σύγκρισης δύο στρατηγικών αποφάσεων, το κόστος λειτουργεί καταλυτικά, και γι’ αυτόν τον λόγο σπάνια χρησιμοποιείται επίσημα και ανοιχτά. Διότι με την έννοια του κόστους πολλά διλήμματα καταρρέουν. Π.χ. αν αποδείξουμε στρατηγικά ότι το κόστος της μη λύσης, με τις σημερινές συνθήκες περιορισμένης έντασης, είναι μικρότερο από το κόστος μιας λύσης που θα έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση αμοιβαίες υποχωρήσεις, ποιος θα είναι ο πολιτικός λόγος της ύπαρξης των διαπραγματεύσεων; Ή μάλλον θα φαινόταν άμεσα ποιος είναι ο πραγματικός λόγος. Το κόστος λοιπόν ως νοητική οντότητα εισχωρεί βαθιά στα πλαίσια της στρατηγικής διότι είναι ένα αποτέλεσμα μιας εξέλιξης που ακολουθεί το πρόγραμα του Nash και λειτουργεί ανάλογα με το g – factor του Spearman . Δηλαδή, αν και φαίνεται να είναι ένα στατικό αντικείμενο, είναι στην πραγματικότητα ένα δυναμικό κείμενο που επιτρέπει πολλαπλές κινήσεις ακόμα και μέσα σε κλειστά περιθώρια.

Η στρατηγική έννοια του κόστους προσφέρει θεαματικές δυνατότητες στη λήψη αποφάσεων αν δεν εγκλωβιστεί για πολιτικές σκοπιμότητες. Και μπορεί να λειτουργήσει θετικά, ειδικά στη φάση της προετοιμασίας του πεδίου και του δόγματος. Είναι μια ευρηματική ένδειξη που εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα των αποφάσεων σε κρίσιμα πλαίσια δίχως αυτό να σημαίνει ότι είναι αναγκαστικά αποκλειστική.