682 - Η δυναμική των στρατηγικών συμπεριφοράς

Ν. Λυγερός

Η αρχική έννοια της στρατηγικής στη θεωρία παιγνίων ήταν μόνο και μόνο στατική. Οι Neumann και Morgenstern τη θεωρούσαν ως πλήρες σχέδιο έκτακτης ανάγκης επιλεγμένο στην αρχή του παιγνίου. Αργότερα, ο Nash επινόησε τις στρατηγικές συμπεριφοράς που περιγράφουν μ’ έναν δυναμικό τρόπο το τι σχεδιάζουν οι παίκτες να κάνουν κάθε φορά που καλούνται να πάρουν αποφάσεις. Τελικά, ο Kuhn έδειξε ότι σε μια μεγάλη κατηγορία παιγνίων, τα λεγόμενα παίγνια ολικής επαναφοράς, που περιλαμβάνει τη μεγαλύτερη πλειοψηφία των παιγνίων τα οποία μελετούνται από τους θεωρητικούς των παιγνίων και τους οικονομολόγους, αυτές οι δύο προσεγγίσεις είναι ισοδύναμες. Αυτό όμως δεν αποδεικνύει ότι η συμβολή του Nash είναι ασήμαντη. Αντιθέτως, επιτρέπει την ύπαρξη μιας ισοδύναμης μεθόδου όσον αφορά την επίλυση των δεδομένων παιγνίων. Όμως, το πιο σημαντικό είναι ότι αποτελεί ένα άνοιγμα στο γνωστικό πεδίο. Διότι η έννοια της δυναμικής που φέρνει μαζί της δίνει νέες δυνατότητες στον ειδικό. Έτσι, η υποπαιγνικά τέλεια ισορροπία του Selten που απαιτεί την ιδέα της αξιοπιστίας των στρατηγικών και των ακολουθουμένων ενεργειών έχει σημασία μόνο όταν το παίγνιο θεωρείται ως δυναμικό. Η δυναμική των στρατηγικών συμπεριφοράς επιτρέπει την εξέλιξη και τη διαμόρφωση μεταξύ παικτών ακόμα και σ’ ένα πλαίσιο μη συνεργασίας. Προσφέροντας ένα νέο πεδίο δράσης, η δυναμική επιτρέπει την ύπαρξη της ιδέας της αξιοπιστίας. Με άλλα λόγια, αν και είναι θεωρητικά ισοδύναμη με την στατική έννοια της στρατηγικής, η ιδιότητά της είναι γνωστικά ανώτερη. Έτσι ακόμα και αν την κοιτάξουμε από μεταστρατηγικής πλευράς, είναι φυσιολογικό να την επιλέξουμε εφόσον μεγιστοποιεί την απόδοσή μας σ’ έναν πιο γενικό τομέα της γνώσης. Άρα, η ισοδυναμία σ’ έναν περιορισμένο τομέα δεν πρέπει να θεωρείται ως το τελικό αποτέλεσμα μιας έρευνας. Εφόσον αποδειχθεί η ισοδυναμία, πρέπει να ερμηνεύσουμε ένα γενικότερο πλαίσιο ή ακόμα καλύτερα το μικρότερο γενικότερο πλαίσιο που επιτρέπει τη διαφοροποίηση των ισοδύναμων μεθόδων. Μπορούμε μάλιστα να γενικεύσουμε αυτό το πρόβλημα θεωρώντας δύο πολλαπλότητες που είναι ισομορφικές σ’ έναν δεδομένο τομέα του χώρου και να ερευνήσουμε τις διαφορές που υπάρχουν όταν ερμηνεύσουμε την πορεία μας πάνω στο κοινό πεδίο. Ή να θεωρήσουμε ότι οι θεσμοί αποτελούν κανόνες παιγνίου και να τους εξετάσουμε ως πεδία ορισμού μίας μεθόδου. Το παράδειγμα της δυναμικής των στρατηγικών συμπεριφοράς, μας δείχνει ότι η ισοδυναμία είναι μόνο ένα θεωρητικό μέσο ενώ η ουσία προέρχεται από τη διαφορά βλέμματος. Διότι όπως το βλέπουμε στις γνωστικές επιστήμες, το αντικείμενο δεν αρκεί για την ανακάλυψη, είναι μόνο μια βάση που δεν μπορεί να παράγει την ιδέα που την εξετάζει. Το αντικείμενο θα είναι πάντα το κοινό σημείο. Όχι όμως το σημείο αναφοράς. Το βλέμμα, δηλαδή η ερμηνεία, είναι αναγκαστικά συχνότερο νοητικά διότι πρέπει να είναι το ερευνητικό εργαλείο μιας νοόσφαιρας. Η νοητική σφαίρα ενσωματώνει τα δεδομένα της ύπαρξης δίχως να αποτελείται μόνο και μόνο από αυτά και αναπτύσσει τη δυναμική της ανεξάρτητα.