3341 - Το θεώρημα του Ν. Κρητικού και η συμβολή του Κ. Καραθεοδωρή

N. Lygeros

Στην σημείωση του Κ. Καραθεοδωρή, που δημοσιεύτηκε στα γαλλικά, στα πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών 7 σελ. 46 – 47, έχουμε την εξήγηση για το θέμα της προτεραιότητας όσον αφορά στη δημοσίευση του γενικευμένου θεωρήματος των δι-κυρτών συναρτήσεων. Ο Κ. Καραθεοδωρή, ως μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, διευκρινίζει όλο το πλαίσιο της υπόθεσης και στο μαθηματικό τομέα και στον ιστορικό τομέα. Έτσι, μαθαίνουμε ότι η απόδειξη του Ν. Κρητικού δεν είναι μόνο σημαντική αλλά και ενδιαφέρουσα από μόνη της. Επιπλέον, επιτρέπει την οριστική απλούστευση του αρχικού θεωρήματος. Σε αρχική φάση, η Ακαδημία Αθηνών είχε την πρωτότυπη απόδειξη του Ν. Κρητικού (1930) και δύο αποδείξεις του Montel (1931) αλλά και μια σημείωση του Βαρόπουλου, που δεν ήταν παρά μια παραλλαγή της πρώτης απόδειξης του Montel. Ο Κ. Καραθεοδωρή επισημαίνει ότι η γενίκευση του θεωρήματος συμπεραίνεται και από την πρώτη απόδειξη του Κρητικού και από τη δεύτερη απόδειξη του Montel. Στη συνέχεια, ο Κ. Καραθεοδωρή διευκρινίζει το ιστορικό της υπόθεσης. Ο Βαρόπουλος ζήτησε από τον Montel, αν ήταν σωστό το θεώρημα, παρέλειψε να πει όμως ότι αυτό το αποτέλεσμα ήταν ήδη δημοσιευμένο. Έτσι, ο Montel έγραψε τη σημείωσή του δίχως να ξέρει τη μελέτη του Κρητικού. Αυτή τη μελέτη, δημοσιευμένη στα γαλλικά, του τη γνώρισε ο Κ.Καραθεοδωρή μέσω της επιστολής στα τέλη Δεκεμβρίου 1931. Ύστερα αναγνώρισε την προτεραιότητα που είχε ο Ν. Κρητικός. Με την έγκρισή του, ο Κ. Καραθεοδωρή έστειλε τη σημείωσή του στην Ακαδημία Αθηνών, για να κλείσει η όλη υπόθεση. Όλη η υπόθεση και η επίσημη επεξήγηση της υπόθεσης είναι απόλυτα ενδεικτική της συμβολής αλλά και του ύφους του Κ. Καραθεοδωρή. Ως γνήσιος και δίκαιος μαθηματικός, θέλει όλα τα πράγματα να είναι στη θέση τους. Εκτιμά και τους τρεις μαθηματικούς που εμπλέκονται σε αυτή την υπόθεση και δεν θέλει να υπάρξει οποιαδήποτε παρεξήγηση μεταξύ τους, λόγω παρερμηνειών κινήσεων και γεγονότων. Δεν λειτουργεί μόνο ως ακαδημαϊκός, που πρέπει να κρίνει μια ανώνυμη υπόθεση. Και είναι ο ίδιος που στέλνει μια επιστολή στον Montel για να του δώσει την πρώτη εξήγηση του προβλήματος και της κρίσης. Θα μπορούσε να παραμείνει καθαρά στο μαθηματικό τομέα και να προωθήσει την ιδέα της σχετικής αντιστοιχίας του θεωρήματος του Ν. Κρητικού και τη δεύτερη απόδειξη του Montel. Ξέρει όμως ότι θα αδικούσε τον Ν. Κρητικό και ότι δεν συμβαδίζει με τη μαθηματική δεοντολογία που τήρησε όλη τη ζωή του. Κατά συνέπεια, νιώθει την ανάγκη να επιλύσει το πρόβλημα της μαθηματικής προτεραιότητας, χωρίς να θίξει κανέναν από τους τρεις μαθηματικούς. Καταφέρνει να λύσει όλη την υπόθεση με τον εντοπισμό της παράλειψης του Βαρόπουλου. Η περίφημη ευγένειά του και το κύρος του σίγουρα βοήθησαν στη θετική εξέλιξη της υπόθεσης. Αυτό το παράδειγμα δείχνει πρακτικά το ύφος του Κ. Καραθεοδωρή και συσχετίζεται με τις πληροφορίες που έχουμε και από τους φοιτητές του αλλά και από τους συναδέλφους του. Το πιο σπουδαίο παράδειγμα είναι η συμβολή του, με τη βοήθεια του Albert Einstein, στη διαμάχη μεταξύ Hilbert και Brouwer.