2935 - Τεχνητός εκσυγχρονισμός και στρατιωτικό αντιπαράδειγμα

N. Lygeros

Πολλοί, ακόμα και μερικοί αναλυτές, θεωρούν ότι η έννοια του βαθέος κράτους στην Τουρκία είναι ένα σκληροπυρηνικό πρόσχημα που επιτρέπει επιθετικές ερμηνείες. Προωθούν την ιδέα ότι η Τουρκία μέσω της ενταξιακής της πορείας εκσυγχρονίζεται και ότι τα ακραία της στοιχεία αφομοιώνονται ομαλά. Το πρόβλημα αυτής της προσέγγισης είναι ότι δεν ερμηνεύει καθόλου τα στρατιωτικά γεγονότα και τις στρατηγικές αποφάσεις. Η διπλωματία της Τουρκίας είναι διαχρονικά σκληρή και δεν παραδίδει εύκολα τα όπλα. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε ότι η Τουρκία ως διπλωμάτης ξέρει και να χάνει, πράγμα το οποίο είναι σπάνιο και όχι μόνο παράδοξο. Ακόμα και σε αγώνες δίχως ελπίδα, η Τουρκία καθορίζει ένα πλαίσιο που της επιτρέπει να κερδίσει και το χαμένο. Ένα ισχυρό παράδειγμα αυτής της τακτικής είναι η απόσυρση της Ταξιαρχίας των Ειδικών Επιχειρήσεων από την Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας. Όπως ξέρουμε, η Τουρκία παρείχε στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2000 μέχρι και σήμερα μια στρατιωτική υποστήριξη. Με το πρόσχημα των δυσκολιών που αντιμετωπίζει η Τουρκία στην ενταξιακή της πορεία, αποφάσισε ν’ αποσυρθεί από αυτό πλαίσιο. Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι ότι ενώ η Τουρκία βρίσκεται υπό πίεση, υποχωρεί ασκώντας και αυτή, πίεση τουλάχιστον φαινομενικά. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Όπως έχει υποστεί ένα βέτο, η Ταξιαρχία της έχει ενταχθεί στις εφεδρικές μονάδες και όχι στις μόνιμες. Αυτό το γεγονός προκαλεί και στρατιωτικά και στρατηγικά προβλήματα στην Τουρκία. Όμως αντί να τα παραδεχτεί με έναν παθητικό τρόπο, προσπαθεί να κερδίσει τις εντυπώσεις και να αναγκάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναδιοργανωθεί για να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της Τουρκίας. Το παράδοξο της υπόθεσης προέρχεται και από τις δύο τάσεις. Ο καθένας ξέρει όχι μόνο τι επιδιώκει ο καθένας αλλά και ο άλλος, ενώ την ώρα της διαπραγμάτευσης της αλλαγής θέσεων, βρισκόμαστε στο πλαίσιο του προσχήματος. Ο τουρκικός στρατός που παρουσιάζεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως η εγγυήτρια δύναμη της δημοκρατίας της Τουρκίας, είναι ο ίδιος που χρησιμοποιείται ως μοχλός πίεσης για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Αν το πρώτο μέρος γίνεται αποδεκτό από τους περισσότερους ενώ είναι παράδοξο, το δεύτερο μέρος είναι απαράδεκτο διότι είναι παράλογο. Δεν μπορεί ο τουρκικός στρατός δηλαδή το βαθύ κράτος να είναι και με την Ευρωπαϊκή Ένωση, μία εγγυήτρια δύναμη της δημοκρατίας. Διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα δημοκρατικό πλαίσιο. Συνεπώς, η αρχική ερμηνεία των περισσοτέρων δεν ισχύει, και το βαθύ κράτος παρουσιάζεται όντως ως ένα σκληροπυρηνικό σύστημα που διαπραγματεύεται μέσω της τουρκικής ουτοπίας τη ρεαλιστική πολιτική των δημοκρατικών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό το αντιπαράδειγμα απορρίπτει τη θεωρία της καλής διάθεσης της Τουρκίας.