2219 - Η εμβέλεια του έργου του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή

N. Lygeros

Πολλοί από εμάς για διάφορους λόγους δεν μπορούν να συλλάβουν την εμβέλεια του έργου του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι να αναδείξει το βάθος του έργου του στους πιο αντιδραστικούς και συντηρητικούς. Αυτή η μερίδα του πληθυσμού δεν ασχολείται άμεσα με τον μεγάλο μαθηματικό. Η μη αποδοχή του από το ελληνικό κατεστημένο τούς ενοχλεί με διπλό τρόπο. Κατά συνέπεια, δεν αποδέχονται ούτε το εύρος του έργου. Έτσι, ακόμα και οι μελέτες που αφορούν το καθαρά επιστημονικό έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή δεν τους αγγίζουν. Γι’ αυτόν τον λόγο σχεδιάσαμε αυτήν τη φορά να ασχοληθούμε με μια καθαρά κοινωνική προσέγγιση. Για να αποδείξουμε και όχι να αναδείξουμε την αξία του έργου του, θα μελετήσουμε ένα παράδειγμα συγγραφικής εργασίας σ’ ένα περιοδικό. Το όνομα του περίφημου περιοδικού είναι «Mathematische Annalen». Αυτό το γερμανικό περιοδικό υπάρχει από το 1868. Το 1922 ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή δημοσίευσε το άρθρο «Über die kanonischen Veränderlichen in der Variationrechnung der mehrfachen Integrale» (σ.78-88) που έστειλε στις 4 Αυγούστου 1921 από τη Σμύρνη και το άρθρο «Über ein Reziprozitätsgesetz der verallgemeinerten Legendreschen Transformation» (σ.272-275) που έστειλε στις 3 Ιανουαρίου 1922 και πάλι από τη Σμύρνη. Όσον αφορά στο πρώτο άρθρο, είναι αξιόλογο να σημειωθεί ότι το πρόβλημα που εξετάζει για n=2 το είχε δημοσιεύσει στο περιοδικό της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας το 1921. Το συγκεκριμένο άρθρο είχε ως τίτλο: «Περί ενός μετασχηματισμού ανάλογου προς τον μετασχηματισμόν του Legendre» και μεταφράστηκε στα γερμανικά για τον πρώτο τόμο των Απάντων και αποτελεί το κεφάλαιο ΧVII. Αυτές οι λεπτομέρειες δείχνουν ότι ο Καραθεοδωρή δεν θεωρεί ως αρνητικά τα ελληνικά δεδομένα εφόσον υπέγραφε από τη Σμύρνη και δημοσίευε και σε ελληνικό περιοδικό, την ώρα που είχε πρόσβαση σε γερμανικά πανεπιστήμια και διεθνή περιοδικά. Ας επανέλθουμε όμως στον αρχικό μας στόχο και ας εξετάσουμε την επιτροπή του περιοδικού Mathematische Annalen. Ο γενικός διευθυντής είναι ο Otto Blumenthal (Aachen) και οι άλλοι είναι ο Felix Klein (Göttingen), ο David Hilbert (Göttingen) και ο Albert Einstein (Berlin). Δηλαδή οι πρώην καθηγητές του Καραθεοδωρή και ένα βραβείο Νόμπελ. Ακόμα και αν αυτά τα ονόματα δεν αρκούν, υπάρχουν και τα μέλη της συντακτικής επιτροπής, τα οποία είναι σε αλφαβητική σειρά: ο Ludwig Bieberbach, o Harald Bohr, o Max Born, o L.E.J. Brower, o Richard Courant, o Constantin Carathéodory, O Walther v. Dyck, o Otto Hölder, o Theodor v. Kármár, o Carl Neumann και ο Arnold Sommerfeld. Και όπως ο καθένας μας καταλαβαίνει, τα ονόματα που ασχολούνται με φυσική έχουν βραβεία Νόμπελ. Άρα το ερώτημα είναι το εξής: είναι δυνατόν το έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή που ήταν μαθηματικός, να μην είχε εμβέλεια και να ήταν αυτός αποδεκτός από τόσα διάσημα ονόματα των μαθηματικών και της φυσικής; Η απάντηση είναι τόσο προφανής που καταντά ενοχλητική ακόμα και για τους πιο συντηρητικούς αδιάφορους. Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή είχε ένα επιστημονικό βάθος που του εξασφάλιζε όχι μόνο τον σεβασμό αλλά και τη φιλία των Ευρωπαίων επιστημόνων.