1932 - Το πλαίσιο της επιστολής της Μαρίας προς Κασάνδρα Καραθεοδωρή

Ν. Λυγερός

Για να κατανοήσουμε πραγματικά την επιστολή της Μαρίας στην Κασάνδρα Καραθεοδωρή είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε το οικογενειακό πλαίσιο και όχι μόνο. Θα επικεντρωθούμε λοιπόν στους απογόνους του Στεφάνου Καραθεοδωρή. Ο Στέφανος απέκτησε 7 παιδιά, τα οποία είναι κατά χρονολογική σειρά: η Σμαράγδα, ο Αλέξανδρος, η Ελένη, ο Κωνσταντίνος, η Σοφία, η Μαρία και η Ζωή. Ο γιος του ο Αλέξανδρος παντρεύτηκε με την Κασάνδρα (1851-1935) το 1869, η οποία είναι ο αποδέκτης της επιστολής (βλέπε opus 1931). Η επιστολή στάλθηκε από Αθήνα στις 10 Μαρτίου 1896. Και αυτή η ημερομηνία συμπίπτει με αυτήν των Ολυμπιακών Αγώνων. Όπως αναφέρεται στην επιστολή, η Μαρία παρευρέθηκε στα εγκαίνια του Σταδίου Καλλιμάρμαρο. Η Μαρία εξηγεί το μέγεθος του Σταδίου λέγοντας ότι ακόμα και με 17.000 θεατές φαίνεται άδειο. Αυτή η εκτίμηση είναι όντως σωστή εφόσον το Στάδιο έχει μια χωριτικότητα 50.000 θεατών.

Ο Αλέξανδρος και η Κασάνδρα απέκτησαν και αυτοί 7 παιδιά, τα οποία είναι κατά χρονολογική σειρά: ο Στέφανος, ο Παύλος, η Άννα, η Λουκία, η Σμαράγδα, η Ρωξάνη και η Ευφροσύνη. Η Άννα αναφέρεται στην επιστολή σε σχέση με το πιάνο, η Λουκία σε σχέση με το τραγούδι και η Ευφροσύνη, η μέλλουσα γυναίκα του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή (1873-1950) ως η μικρότερη της οικογένειας. Η Σμαράγδα και η Ελένη που αναφέρονται στην επιστολή είναι οι αδελφές του Αλεξάνδρου, δηλαδή του συζύγου της Κασάνδρας, και της Μαρίας, δηλαδή του αποστολέα της επιστολής. Ένα άλλο στοιχείο που έχει ενδιαφέρον είναι η τελευταία αναφορά του κειμένου που κλείνει την επιστολή: Ο Κωνσταντίνος σού φιλά τα χέρια. Διότι αυτός ο Κωνσταντίνος θα μπορούσε να είναι ο μαθηματικός.

Στην επιστολή αναφέρονται μαζί η Λουκία και ο Stefani. Με άλλο επίσημο έγγραφο –προσκλητήριο γάμου– ξέρουμε ότι παντρεύονται στις 8 Νοεμβρίου 1898 στην Κωνσταντινούπολη. Ο πατέρας του Stefanaki είναι ο Gavril Crestovitch.

Αυτή η απλή επιστολή δίνει πολλές πληροφορίες για τις εσωτερικές σχέσεις της οικογένειας Καραθεοδωρή. Μας επιτρέπει επιπλέον να διασταυρώσουμε αυτές τις πληροφορίες π.χ. η Μαρία γράφει στην Κασάνδρα ότι είναι από τις εφημερίδες που έμαθε την άφιξη του αδελφού τους. Αυτό δείχνει έμμεσα ότι ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή ήταν γνωστός σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο και όχι μόνο εκεί που έπαιζε έαν διπλωματικό ρόλο για την Υψηλή Πύλη. Το άλλο ενδεικτικό στοιχείο είναι ότι ακόμα και αυτή η οικογενειακή επιστολή γράφεται στα γαλλικά. Αυτό συμπίπτει και με το πλούσιο υλικό του αρχείου και με τις μελέτες και σημειώσεις του Αλεξάνδρου αλλά και με το γεγονός ότι οι δύο πρώτες γλώσσες του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή ήταν τα ελληνικά και τα γαλλικά.