18 - Ιστορική έρευνα περί της έννοιας robot

Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου

Καθώς αναζητούμε την ετυμολογία της λέξης robot μαθαίνουμε πως αποτελεί ένα δημιούργημα του μυθιστοριογράφου και Τσέχου θεατρικού συγγραφέα Karel ČAPEK, από την τσέχικη λέξη robota «καταναγκαστική εργασία», για να ορίσει τους «τεχνητούς εργάτες», στο θεατρικό έργο R.U.R. (Rossum’s Universal Robots, 1921). Ωστόσο, δεν θα έπρεπε να θεωρήσουμε απ’ όλ’ αυτά πως η έννοια του robot εμφανίστηκε μέσα στη σκέψη του ανθρώπου την ίδια εποχή με τη λέξη. Ανάμεσα στις λίγες αναφορές που διαθέτουμε πάνω σ’ αυτό το θέμα, ιδού μία από τις πιο παλιές αναφορές, στο βιβλίο του Robert Flacelière, του οποίου ο τίτλος είναι: Η καθημερινή ζωή στην Ελλάδα κατά τον αιώνα του Περικλή (1959).

«Ο Όμηρος είχε ήδη φανταστεί, μέσα στον κόσμο των θεών, υπέροχα “robots”, κατασκευασμένα από τον Ήφαιστο• τους τρίποδες, οι οποίοι, «πάνω στους τροχούς τους από χρυσό, εισέρχονται μόνοι τους στο παλάτι όπου συγκεντρώνονται οι θεοί, έπειτα επιστρέφουν στο σπίτι του», και μάλιστα δύο κοπέλες που κατασκεύασε, από χρυσό, οι οποίες τον υπηρετούν και υποστηρίζουν το παραπαίον χωλό βάδισμά του• οι φυσητήρες της σφυρηλάτησής του εργάζονται μόνοι τους, υπακούοντας τις εντολές του. Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε πως οι Έλληνες είχαν προβλέψει αυτό που εμείς τώρα ονομάζουμε «ο αυτοματισμός», όπως τα φτερά του Ικάρου ανήγγελαν μακράν την αεροπορία, όμως δεν είχαν στη διάθεσή τους παρά μόνον τα χέρια των σκλάβων τους».