1706 - Κυβερνητική σκέψη

Ν. Λυγερός

Το γενικό πρόβλημα της κυβερνητικής σκέψης είναι ο καθορισμός της ισομορφίας μεταξύ λειτουργικών μοντέλων. Οι οντότητες δεν αναλύονται άμεσα, συνεπώς καθορίζονται από το έργο τους και δημιουργείται η ανάγκη της σύνθεσης μέσω των συστατικών στοιχείων. Η επανανακάλυψη των δομικών στοιχείων μέσω της ανάλυσης των ιδιομορφιών είναι πάντα δύσκολη, όχι όμως και ανέφικτη. Οι ιδέες του Renι Thom στη θεωρία καταστροφών μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά και στην κυβερνητική σκέψη. Η ανάλυση πρέπει όμως να γίνει με λεπτό τρόπο. Διότι τα νοητικά μοντέλα εμπεριέχουν και γνωστικά αντικείμενα που είναι πολλαπλότητες απλοτήτων. Άρα η ίδια η πολυπλοκότητα δεν μπορεί να ενταχθεί σ’ ένα γραμμικό σύστημα με μία απλοϊκή ιεραρχία. Τα πειράματα με τα τεχνητά μυρμήγκια του Brooks αποδεικνύουν ότι η ανθρωποκεντρική ερμηνεία δεν έχει νόημα ακόμα και σε απλές περιπτώσεις, αφού ένα σύμπλεγμα από αιτιοκρατικούς κανόνες μπορεί να αναπαράγει τη συμπεριφορά μιας οντότητας που θεωρούμε a priori νοητική. Στην πραγματικότητα, οι ιδιότητες ενός χαοτικού συστήματος είναι τόσο δημιουργικές που δεν επιτρέπουν μοναδικές ερμηνείες. Δεν μπορεί να υπάρχει μονοσήμαντη ερμηνεία δίχως το πλαίσιο διεξαγωγής του πειράματος. Η κυβερνητική σκέψη ερευνά το γεγονός εντάσσοντάς το μέσα σ’ έναν συστημικό χώρο. Αποφεύγει όμως τα ελαττώματα της συστημικής κάνοντας χρήση άλλων θεωριών όπως η μορφοκλασματική ανάλυση, η θεωρία ομάδων και η θεωρία παιγνίων. Δεν προσπαθεί να εισάγει παράγοντες που δεν ανήκουν στο γνωστικό πεδίο. Αντιθέτως, προσπαθεί ν’ αντλήσει κάθε είδους πληροφορία από το γνωστικό αντικείμενο της εξέτασης δίχως να κάνει επιπλέον υποθέσεις. Μέσω της ιδεολογίας του Heisenberg, μόνο το παρατηρήσιμο ανήκει στο πλαίσιο της θεωρίας. Άρα, αν η διεξαγωγή ενός πειράματος είναι άγνωστη και μόνο το αποτέλεσμα είναι γνωστό, η ερμηνεία μέσα στο πλαίσιο της κυβερνητικής είναι πολύπλοκη, πολύπλευρη και πολυσήμαντη. Αυτός ο γνωστικός τομέας, με την ύπαρξή του, ανατρέπει ριζικά την αντίληψή μας όσον αφορά στη λειτουργία της σκέψης και ειδικά του εγκεφάλου μας. Συνειδητοποιούμε, μέσω της κυβερνητικής, ότι αυτό που θεωρούμε νοητικό μπορεί να είναι πιο πολύπλοκο απ’ ό,τι νομίζουμε διότι είναι απλούστερο ως στοιχείο, όχι όμως ως δίκτυο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα νευρωνικά δίκτυα αποτελούν και αυτά ένα αποτελεσματικό παράδειγμα της πολυπλοκότητας της απλότητας. Η κυβερνητική σκέψη με τα μοντέλα της, μας επιτρέπει όχι μόνο να μελετήσουμε τα όρια των γνώσεων μας πάνω στο θέμα της νοημοσύνης, αλλά και να ερευνήσουμε με έναν πρακτικό τρόπο κάτι που θεωρούμε μόνο και μόνο θεωρητικά. Δεν προσπαθεί να δημιουργήσει το απόλυτο μοντέλο της νοημοσύνης. Αντιθέτως, λειτουργεί με μία εντελώς διαφορετική νοοτροπία εφόσον χρησιμοποιεί την πολλαπλότητα της απλότητας για να δημιουργήσει πολύπλοκα μοντέλα που επιλύουν προβλήματα που θεωρούμε μόνο και μόνο νοητικά. Κατά συνέπεια αναλύει πρακτικά, λειτουργικά και αποτελεσματικά τα θεωρητικά σχήματα της σκέψης και έμμεσα της ίδιας της νοημοσύνης.