8012 - To νοητικό επίπεδο των παιδιών

Ν. Λυγερός

Το παράδοξο που βιώνει η κοινωνία είναι ότι θεωρεί τον εαυτό της έξυπνο και ταυτόχρονα ότι το νοητικό επίπεδο των παιδιών είναι χαμηλό. Βέβαια, δεν επενδύει περισσότερο στην παιδεία και βασίζεται τυπικά σε μία εκπαίδευση που αδιαφορεί για τα ταλέντα και λειτουργεί αποκλειστικά σε ένα μαζικό πλαίσιο, όπου το άτομο δεν είναι παρά ένας αριθμός. Με άλλα λόγια, δεν δίνει καμία ευκαιρία έκφρασης ούτε της νοημοσύνης, ούτε της δημιουργικότητας, διότι στην ουσία θεωρεί ότι δεν υπάρχουν σε αυτό το επίπεδο. Το παράλογο της υπόθεσης είναι ότι η ίδια βλέπει τα αποτελέσματα μιας άλλης προσέγγισης, όπως είναι και η αναζήτηση ενός παράγοντα χ, αλλά δεν το εφαρμόζει ως στρατηγική μάθησης και περιμένει την αποκάλυψη. Τα παιδιά δεν έχουν σίγουρα το ίδιο επίπεδο, αλλά είναι επίσης σίγουρο ότι όλα μπορούν να το αναπτύξουν σε ένα βαθμό και η τάξη μεγέθους αυτού μπορεί να είναι σημαντική, αρκεί να υπάρχει η κατάλληλη μεθοδολογία, η οποία θα είναι αποτελεσματική μόνο και μόνο αν αντιλαμβάνεται τις διαφορές, διότι μόνο έτσι θα κάνει τη διαφορά. Στις επιστήμες αλλά και στις τέχνες γνωρίζουμε την ποικιλία και την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης σκέψης κι όμως αυτές οι γνώσεις φαίνεται να μην επηρεάζουν καθόλου την εκπαίδευση που παραμένει προσκολλημένη σε μία πατροπαράδοτη προσέγγιση των παιδιών, με αποτέλεσμα τα παιδιά να είναι πολλά και οι καθηγητές λίγοι. Ένας αντικειμενικός τρόπος να το συνειδητοποιήσουμε είναι η απλή εξέταση που αναδεικνύει το γεγονός ότι δεν υπάρχει όραμα. Η κοινωνία δεν βλέπει τα παιδιά ως τους επόμενους ανθρώπους, συνεχίζει να τα εξετάζει ως αντικείμενο εργασίας κι όταν μιλά για μαθητοκεντρική προσέγγιση δεν κάνει τίποτα άλλο από να τα ερμηνεύει με την νοοτροπία του μάρκετινγκ και μάλιστα σε χαμηλό επίπεδο δημιουργικότητας στην καλύτερη περίπτωση μία πελατειακή σχέση, η οποία δεν αποτελεί καν επένδυση. Με άλλα λόγια, η κοινωνία δεν έχει καν τα αποτελέσματα μιας επιχείρησης. Αυτό το γεγονός εξηγεί την πληθώρα των φροντιστηρίων που στην ουσία αντέχουν όλο το βάρος της εκπαίδευσης σε πρακτικό επίπεδο. Το πρόβλημα είναι ότι τα τελευταία δεν είναι ούτε ιδρύματα, ούτε ινστιτούτα, λειτουργούν όπως μπορούν με τον τρόπο που ξέρουν. Δεν είναι μια παραπαιδεία, απλώς μία παράλληλη που υποστηρίζει δίχως να αγγίξει την παιδεία. Τα αποτελέσματα του όλου πλαισίου είναι γνωστά σε όλους και δεν μας αφορούν. Σημασία έχει για μας το νοητικό επίπεδο των παιδιών και κατά πόσο μπορεί να αυξηθεί ουσιαστικά. Η ομάδα είναι πιο ισχυρή από το σύνολο των μονάδων και πρέπει να είναι το θεμελιακό στοιχείο της προσέγγισής μας. Το μέγεθός της είναι καθορισμένο από τα τεστ ζωής – θανάτου της NASA και γνωρίζουμε ήδη βιωματικά το βέλτιστο, απλώς δίχως ανθεκτικότητα η ομάδα έχει δυσκολίες ν’ αναπτυχθεί και διασπάται φυσιολογικά σε μονάδες. Ο ρόλος του δασκάλου είναι η ενεργοποίηση της ανοιχτής δομής που θα αντέξει την ανέλιξη προς όφελος όλων των παιδιών. Όλα τα άλλα είναι λεπτομέρειες.