5447 - Ο Adolf Kneser ως αναφορά του Wolfgang Pauli

Ν. Λυγερός

Όταν ο Wolfgang Pauli γράφει το άρθρο του αναφορά για τη Γενική Σχετικότητα του Albert Einstein στην Enzyklopädie der mathematischen Wissenschaften, το οποίο προλογίζει ο Arnold Sommerfeld και κάνει μια διευκρίνιση σχετικά με τις γεωδαισιακές: «The geodesic lines can also be characterized by means of a variational principle for they are, at the same time, the “shortest” lines or, put more precisely, they are the “extremals” for which the variation of the cure length vanishes (the later need not necessarily be a minimum)», κάνει χρήση του άρθρου που έγραψε στην ίδια εγκυκλοπαίδεια ο Adolf Kneser (1862 – 1930). Ήταν ένας από τους μεγάλους ειδικούς του Λογισμού Μεταβολών της Γερμανικής Μαθηματικής Σχολής, φίλος του ConstantinCarathéodoryκαι μάλιστα ο θάνατος στάθηκε η αρχική αφορμή της επαφής που έκανε ο γιος του, ο Hellmuth Kneser (1898 – 1973) και δημιούργησε την πλέον περίφημη αλληλογραφία Carathéodory – Kneser, την οποία ανακαλύψαμε στα Αρχεία της πόλης Göttingen μέσω της αποστολής μας με το Υπουργείο Εξωτερικών για το Μουσείο Καραθεοδωρή. Η αναφορά του Wolfgang Pauli, ο οποίος πήρε το βραβείο Nobel στη Φυσική το 1945, δεν είναι τυχαία και μας αποδεικνύει έμμεσα το κύρος του Adolf Kneser, αλλά και την επιρροή του στη μαθηματική ανάλυση της θεωρίας της Γενικής Σχετικότητας. Αυτή η επιρροή προέρχεται από τη δράση του Λογισμού Μεταβολών σ’ ένα πλαίσιο της γεωμετρίας του Riemann, η οποία αποτελεί το υπόβαθρο της Γενικής Σχετικότητας. Πιο σημαντικό ακόμα είναι το άρθρο του Wolfgang Pauli, το οποίο έγινε στη συνέχεια βιβλίο, ήταν ένα πανοραμικό άρθρο που βασιζόταν σε όλα τα άρθρα που είχαν τότε δημοσιευτεί περί της θεωρίας του Albert Einstein. Ήταν λοιπόν συγκεντρωτικό και περιεκτικό, με άλλα λόγια εγκυκλοπαιδικό. Σε αυτό το πλαίσιο ο συγγραφέας δεν δίστασε να έχει ως μοναδική αναφορά για αυτό το καίριο σημείο της μαθηματικής πλευράς της θεωρίας, το έργο του Adolf Kneser. Ο Wolfgang Pauli είχε τη φήμη να ακριβολογεί και να είναι καινοτόμος στην κρίση του. Έχουμε λοιπόν μια υποκειμενική άποψη για το έργο του Adolf Kneser, η οποία συμπίπτει με την άποψη του Carathéodory. Θέλαμε να επισημάνουμε αυτό το σημείο για να μη ξεχάσουμε, τουλάχιστον εμείς οι μαθηματικοί, την αξία αυτού του ανθρώπου που λειτούργησε για την τιμή του ανθρώπινου πνεύματος, όπως έγραψε ο Jean Dieudonné.