4702 - Το νοητικό υπόβαθρο

Ν. Λυγερός

Ακόμα πιο πριν από το ιστορικό και το ιδεολογικό υπάρχει το νοητικό υπόβαθρο. Στη σκέψη του Λένιν όπως και άλλους πολιτικούς, το πρώτο πρόβλημα που αντιμετωπίζει μια ριζική επανάσταση δεν είναι η γενική αδράνεια αλλά η φυσιολογική αντίσταση των διανοούμενων. Κατά συνέπεια, δύο εργαλεία είναι απαραίτητα η πολιορκία και η χαλιναγώγηση.

Γι αυτό το λόγο δεν μας ξαφνιάζει ο Λένιν όταν γράφει στη σελίδα 166 του τόμου 10 το εξής: «Εγώ, όπως είναι γνωστό, πάντα ήμουν της πολιορκίας και της χαλιναγώγησης».

Και γι αυτούς που δεν είναι άμεσα κατανοητό το μήνυμά του, προσθέτει στη σελίδα 167: «Τους διανοούμενους πάντα πρέπει να τους κρατάμε χαλιναγωγημένους».

Με άλλα λόγια, οι διανοούμενοι είναι πάντα τα πιο επικίνδυνα στοιχεία αντίστασης για ένα βίαιο καθεστώς. Αποτελούν την αρχή μιας σειράς στόχων που πρέπει να εξοντώσει κάθε καθεστώς που θέλει μια ριζική αλλαγή, στην ουσία για να δημιουργήσει μια αλυσίδα του Markov καθώς θα λέγαμε πιο μαθηματικά.

Η συνέχεια αυτής της ιδέας είναι σχετικά απλή. Μοιάζει με το νοητικό σχήμα που δημιουργούν οι ρώσικες κούκλες. Επαγωγικά το σύστημα παράγει μια τάση εναντίωσης που του επιτρέπει να εξοντώνει σταδιακά όλους τους εχθρούς του.

Στη σελίδα 222 του τόμου 11 ο Λένιν περιγράφει τη διαδικασία: «Εμείς υποστηρίζουμε από την αρχή έως το τέλος, με όλα τα μέσα, μέχρι και την κατάσχεση, τους αγρότες γενικά εναντίον των τσιφλικάδων και μετά (ή ακόμα και ταυτόχρονα) υποστηρίζουμε το προλεταριάτο εναντίον των αγροτών γενικά».

Βλέπουμε ότι σε αυτό το νοητικό υπόβαθρο, οι αγρότες δεν αποτελούν παρά ένα ενδιάμεσο θύμα. Στην αρχή είναι το πρόσχημα για την εξόντωση των τσιφλικάδων και μετά γίνονται στόχος προς όφελος του προλεταριάτου. Η διαφορά που υπάρχει μεταξύ του αγρότη και του εργάτη την αναλύει ο Λένιν στη σελίδα 34 του τόμου 15.

«Αυτό το ένστικτο της ιδιοκτησίας απωθεί τον αγρότη από το προλεταριάτο, γεννάει στον αγρότη οράματα και επιδιώξεις για «να γίνει άνθρωπος», να γίνει ο ίδιος μπουρζουά, να αποκλειστεί από την κοινωνία στο δικό του κομματάκι γης, στο δικό του, όπως έλεγε με κακία ο Marx, σωρό κοπριάς».

Η συνέχεια είναι φυσιολογική. Ακόμα και η επανάσταση δεν είναι παρά ένα μέσον σε αυτό το νοητικό σχήμα. Το κυρίαρχο θέμα είναι η πάλη, η οποία δεν σταματά ποτέ. Αυτό είναι το παράδοξο του φυσιολογικού που καταλήγει στο παράλογο. Διότι για να συνεχίζεις την πάλη δεν χρειάζονται μόνο νίκες αλλά και εχθροί!

Στη σελίδα 302 του τόμου 40 γράφει: «Η επανάσταση αναπτύσσεται στη διαδικασία της ίδιας της πάλης. Και μετά από την κατάρριψη των καπιταλιστών, η πάλη δε διακόπτεται».

Η έλλειψη διακοπής δεν είναι συμπτωματική αλλά είναι ο πυρήνας αυτής της ιδεολογίας που λειτουργεί παράλληλα με την άλλη που αναζητούσε την έσχατη λύση. Η συνέπεια είναι μοναδική.

«Για αυτές τις εκτελέσεις με πυροβολισμό έχουμε μιλήσει ανοιχτά, ότι δεν κρύβουμε τη βία. Έτσι εκφραζόταν η ταύτιση της βούλησης. Τώρα ο στόχος είναι να δοκιμάσουμε στη βιομηχανία και στη γεωργία αυτή την ταύτιση της βούλησης. Δεν είναι μόνο σύνθημα. Εδώ θέλει σκέψη, διαλογισμό» γράφει στη σελίδα 308 του τόμου 40.

Αυτή η βούληση δεν μπόρεσε να εκφραστεί πραγματικά με τον Λένιν ακόμα και με τη νέα πολιτική ή μάλλον εξαιτίας της νέας π