41969 - Το επιστημονικό πείραμα ως θεωρητικό παράδοξο στη διδακτική και την έρευνα

Ν. Λυγερός

Μπορεί κανένα πείραμα να οδηγεί σε μια θεωρία, αλλά είναι αυτό που θα την απορρίψει. Έτσι το πείραμα λειτουργεί ως κριτήριο θεωρητικό και με αυτήν την έννοια είναι παράδοξο. Επιστημολογικά αποτελεί εργαλείο διαψευσιμότητας και με την έννοια του Popper, αλλά και εργαλείο επαναστατικής εξέλιξης με την έννοια του Kuhn. Το πείραμα επιτρέπει στο βλέμμα μας ν’ αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Με αυτήν την έννοια το επιστημονικό πείραμα είναι η αιχμή του δόρατος στην έρευνα, όταν αυτή θέλει να είναι εφαρμοσμένη. Όμως το πείραμα παίζει έναν διπλό ρόλο τόσο στην έρευνα όσο και στη διδακτική. Διότι είναι αυτό που επιτρέπει μια παρέμβαση στον κόσμο μέσω της ενεργοποίησης ενός μοντέλου επινόησης και κατανόησης. Το πείραμα δεν είναι απλώς μια διδακτική κίνηση, αλλά πράξη αφού η ύπαρξη του και το αποτέλεσμα αλλάζουν με τρόπο μη αναστρέψιμο το βλέμμα μας. Μάλιστα είναι δυνατόν να ερμηνεύσουμε το πείραμα ως νοημοσύνη του βλέμματος μας, διότι μετά από αυτό δεν κοιτάζουμε πια την πραγματικότητα ως ένας απλός παρατηρητής, αλλά αναμειγνύουμε το είναι μας με αυτήν. Η δράση του λειτουργεί καταλυτικά αφού διαμορφώνει την άποψη μας για το περιβάλλον μας. Το επιστημονικό πείραμα είναι λοιπόν κι ένας ιδιαίτερος δεσμός μεταξύ θεωρίας και εφαρμογής. Έτσι η επιστήμη αποτελεί χάρη στο πείραμα κι έναν τρόπο εξέλιξης τους ανθρώπινου εγκεφάλου.