267 - Το κόντρα στοίχημα

N. Lygeros
Μετάφραση Lucia Santini και Ελένη Πολατσίδου

Αλέξανδρος: Θεόφιλε νομίζω ότι πρέπει να ξαναπιάσουμε    την συζήτησή μας από την αρχή…  

Θεόφιλος: Αυτό θα μου επιτρέψει να καταλάβω καλύτερα το επιχείρημά σου.

Αλέξανδρος: Ξεκινάμε λοιπόν με την σκέψη του Blaise Pascal.

Θεόφιλος: Εκείνη που αφορά το άπειρο και το τίποτε?

Αλέξανδρος: Αποτελεί το κλειδί του προβληματισμού μας.

Θεόφιλος: Θυμάμαι ότι ξεκινάει αναλύοντας την ψυχή. 

Αλέξανδρος: Ακριβολογώντας παρουσιάζει  μέσω του άπειρου ένα μοντέλο του Θεού.

Θεόφιλος: Αλλά, Αλέξανδρε, αυτός μιλάει πραγματικά για τον Θεό.

Αλέξανδρος: Ναι είναι αλήθεια, αλλά πάντα μέσω του μοντέλου.   

Θεόφιλος: Υπαινίσσεσαι ότι δεν είναι κατάλληλο ?

Αλέξανδρος: Όχι είναι αλλά μόνο από την ρητορική σκοπιά.

Θεόφιλος: Ρητορική?

Αλέξανδρος:  Πώς να χαρακτηρίζουμε διαφορετικά τα σχόλια σχετικά με την ισοτιμία του απείρου? 

Θεόφιλος: Όπως μια ανάγκη μέσα στην απόδειξή της…

Αλέξανδρος: Χρησιμοποιώντας το μοντέλο! Χρόνος. Στην αδυναμία του να θεσπίσει μια ομολογία, προσπαθεί να δυναμώνει την δικιά του αναλογία. 

Θεόφιλος: Δεν είναι το μέσω για την πρόσβαση στην γνώση?

Αλέξανδρος: Στην πραγματικότητα, πρόκειται απλώς για μια μετάθεση της άγνοια μας. Σιωπή. Η άγνοια μας σχετικά με την φύση του απείρου και  του Θεού δεν είναι απόδειξη
των ταυτοτήτων τους.  

Θεόφιλος: Δεν έχει αποδείξει ότι μπορούμε να γνωρίζουμε την ύπαρξη ενός πράγματος, χωρίς να γνωρίζουμε την φύση του? 

Αλέξανδρος: Σωστά όμως το μοντέλο του απείρου δεν ήταν αναγκαίο.

Θεόφιλος: Εν συνεχεία μιλάει σύμφωνα με το φυσικό φώς.

Αλέξανδρος: Για να εξηγήσει ότι ο Θεός είναι απείρως ακατανόητος.

Θεόφιλος: Θα του επιτρέψεις τουλάχιστον αυτό.

Αλέξανδρος: Ο όρος ακατανόητος συνήθως είναι επαρκής. Χρόνος . Ωστόσο,o Pascal επιμένει στο γεγονός ότι ο Θεός είναι από  άπειρο είδος, και εκεί, ξανά, εκμεταλλεύεται το
μοντέλο… 

Θεόφιλος: Ακόμη μια ρητορική διαδικασία?

Αλέξανδρος: Ναι γιατί δεν ικανοποιείται με το ακατανόητο. Θέλει να δείξει ότι οποιαδήποτε μέθοδος  δεν μπορεί να οδηγήσει στην γνώση του Θεού.  

Θεόφιλος: Αυτό μου φαινόταν φυσικό…

Αλέξανδρος: Ωστόσο είναι μια δήλωση πολλή πιο δυνατή από την πρώτη.

Θεόφιλος: Παρ’ όλα αυτά, γράφει ότι οι χριστιανοί διαδίδοντας  την θρησκεία τους δηλώνουν ότι είναι μια τρέλα…    

Αλέξανδρος: Το κάνει μόνο για να δικαιολογήσει την αδυναμία τους να αποδείξουν την ύπαρξη του Θεού. 

Θεόφιλος: Και αυτό τον οδηγεί φυσικά να παρουσιάζει δυο πιθανότητες :” Ο Θεός υπάρχει ή δεν υπάρχει ”

Αλέξανδρος: Αλλά δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι ο Pascαl έθεσε αυτή την επιλογή σε ένα πλαίσιο απρόσιτο για να αποκλείει την πιθανότητα της επιλογής με γνώση έστω και μερική.    

Θεόφιλος: Έτσι, δικαιολογημένα, σ’ αυτό το παιχνίδι κορόνα γράμματα, όπως λέει, δεν μπορούμε να στοιχηματίζουμε.  

Αλέξανδρος: Είναι η λογική του πλαισίου!

Θεόφιλος: Αλλά αυτό το πλαίσιο είναι πάντως συνεπές. Δεν θα μου πεις το αντίθετο?

Αλέξανδρος: Ότι είναι συνεπές, συμφωνώ. Ωστόσο είναι συνεπές μόνο για το σκοπό που είχε θέσει στον εαυτό του ο  Pascal. Μεταξύ άλλων  αντιπροσωπεύει μόνο μία επιλογή!  

Θεόφιλος: Μία επιλογή?

Αλέξανδρος: Μία αξιωματική επιλογή, αν προτιμάς. Γιατί δεν υπάρχει τίποτε που να δικαιολογεί αυτό το πλαίσιο!

Θεόφιλος: Θες να πεις ότι σ΄ αυτό το πλαίσιο, ο Pascal έχει δίκαιο αλλά τίποτε δεν θα  μας αναγκάζει να μπούμε… 

Αλέξανδρος: Καλύτερα δεν μπορούσα να το πω.  

Θεόφιλος: Σ΄ αυτή την περίπτωση, η ανικανότητά  μας να κρίνουμε την επιλογή του άλλου προέρχεται από το πλαίσιο και όχι από την πραγματικότητα.

Αλέξανδρος: Αυτό είναι το σημείο του σκοπού μου.   

Θεόφιλος: Τότε η συζήτησή μας ολοκληρώθηκε.

Αλέξανδρος: Το ίδιο σκέπτομαι, αλλά να αναλύσουμε και την δομή του στοιχήματος από την στιγμή που έχουμε τελειώσει με τις προϋποθέσεις.    

Θεόφιλος: Θέλεις  να παίξουμε?

Αλέξανδρος: Είναι μία κοινή  νοητική άσκηση.

Θεόφιλος: Ένα γλωσσικό παιχνίδι για να μελετήσουμε την σκέψη…

Αλέξανδρος: Έχεις διακρίνει την παρουσίαση σε δυο σημεία?

Θεόφιλος: Αρχικά η ανάγκη να στοιχηματίζουμε και εν συνεχεία το  στοίχημα όπως συνηθίζεται να το λένε. 

Αλέξανδρος: Να μελετήσουμε το πρώτο σημείο, άμα θέλεις εννοείται. 

Θεόφιλος: Δεν είναι ολοφάνερο?

Αλέξανδρος: Τίποτε δεν είναι ολοφάνερο για όποιον ξέρει ότι δεν ξέρει τίποτε.

Θεόφιλος: Σωστά! Χρόνος. Αρχικά λέει ότι δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε όσους έχουν κάνει μια επιλογή.

Αλέξανδρος: Εκμεταλλευόμενος λοιπόν το πλαίσιο της άγνοιας.   

Θεόφιλος: Με έλλειψη γνώσης, δεν μπορούμε να κρίνουμε  τους άλλους.

Αλέξανδρος: Αλλά η δυνατότητα της νοημοσύνης  δεν είναι να κρίνουμε χωρίς απόλυτη γνώση?

Θεόφιλος: Είναι  η περίπτωση όπου η νοημοσύνη διαφέρει από την σοφία.

Αλέξανδρος: Μαθαίνουμε πραγματικά μόνο μέσα από την κατανόηση των ακραίων περιστάσεων. 

Θεόφιλος: Η σοφία ενδιαφέρεται για την γνώση, η νοημοσύνη για τα όρια της.

Αλέξανδρος: Τότε πρόσεξε την σημασιολογική ολίσθηση που εκτελεί. Σιωπή. Ξεκινά με την αδυναμία να κρίνει την πράξη για να κλείνει με την αδυναμία να την πραγματοποιήσει.  

Θεόφιλος: Είναι ως εκ τούτου δυο διαφορετικά πράγματα…

Αλέξανδρος: Αποκλειστικά και μόνο χρησιμοποιώντας τα με όμοιο τρόπο μπορεί να πείσει τον αναγνώστη.  

Θεόφιλος: Συνεχίζουμε, συνεχίζουμε….

Αλέξανδρος: Προς το παρόν συγκεντρωνόμαστε στο βασικό επιχείρημα.

Θεόφιλος: Το στοίχημα, ακριβώς αυτό!

Αλέξανδρος: Όλος ο συλλογισμός του Pascal είναι βασισμένος επάνω στην λογική.

Θεόφιλος: Πως μπορούσε να κάνει αλλιώς?

Αλέξανδρος: Παρατηρώ ωστόσο ότι γράφει ” Η λογική σας δεν τραυματίστηκε γιατί πρέπει αναγκαστικά να διαλέγουμε, διαλέγοντας το ένα αντί το άλλο”  

Θεόφιλος: ” Να ένα άδειο σημείο”

Αλέξανδρος: Έτσι από όλο αυτό τον συλλογισμό μαθαίνουμε μόνο ένα πράγμα: η επιλογή και ανάγκη αυτής δεν επηρεάζουν καθόλου την λογική μας.

Θεόφιλος: Έτσι λοιπόν δείχνει μέσω του συλλογισμού ότι ο προβληματισμός είναι ανεξάρτητος από την λογική.

Αλέξανδρος: Έτσι έστω και αν υποθέσουμε την εγκυρότητά του, δεν σταματά εκτός και αν το συμπέρασμα ξεφεύγει από την λογική.

Θεόφιλος: Τότε έχουμε κάθε δικαίωμα να αναρωτηθούμε για την ωφελιμότητά του. 

Αλέξανδρος: Είναι μια σχετική  παρατήρηση αλλά η απάντηση υπάρχει εάν δεχόμαστε να συλλογιστούμε με την εις άτοπον απαγωγή.    

Θεόφιλος: Σ’ αυτή την περίπτωση ολοκληρώνεται η μελέτη μας. 

Αλέξανδρος: Ο Pascal τελείωσε με το να συσχετίζει κάθε πρόβλημα με την ευδαιμονία.

Θεόφιλος: Διαβάζοντας  ” Ζυγίζουμε το κέρδος με την ήττα, στοιχηματίζοντας στην ύπαρξη του Θεού. Αποτιμούμε αυτές τις δυο περιπτώσεις: εάν κερδίζετε, κερδίζετε τα πάντα, εάν χάνετε δεν θα έχετε χάσει τίποτε. Στοιχηματίστε τότε ότι υπάρχει, χωρίς δισταγμό.”  

Αλέξανδρος:  Είναι η ολοκλήρωση αυτής της παρτίδας.

Θεόφιλος: Αλλά η ευδαιμονία είναι ένα θέμα έξω από την λογική.

Αλέξανδρος: Είναι ακριβώς το κριτήριο του Pascal. Χρόνος. Κάθε επιχείρημά του οδηγεί σε μία κοινοτοπία.

Θεόφιλος: Το αποτέλεσμα είναι εντελώς απογοητευτικό.

Αλέξανδρος: Στην πραγματικότητα η κατάσταση είναι περισσότερο δυσχερής.

Θεόφιλος: Δηλαδή πώς?

Αλέξανδρος: Η νοημοσύνη δεν μπορεί πάντα να δεχτεί αυτό που η σοφία εγκρίνει.

Θεόφιλος: Υπαινίσσεσαι ότι είναι πιθανή μια άρνηση? 

Αλέξανδρος: Η άρνηση του στοιχήματος του Pascal είναι ο σκοπός της ανάλυσης αυτής.

Θεόφιλος: Προς το παρόν, εμείς έχουμε αναλύσει μόνο το ρητορικό συλλογισμό του Pascal,
κάτω από ποιά οπτική υπολογίζεις να το αρνηθείς?  

Αλέξανδρος: Το κόντρα στοίχημα είναι βασισμένο επάνω σε μια γνωστική ολιστική προσέγγιση.

Θεόφιλος: Μια εφαρμογή της θεωρίας των νοητικών σχημάτων?

Αλέξανδρος: Ακριβώς! Χρόνος. Αλλά η γνώση αυτής της θεωρίας δεν είναι απαραίτητη για την κατανόηση της απόδειξης μας. 

Θεόφιλος: Θα δούμε που θα μας οδηγήσει όλο αυτό.

Αλέξανδρος: Να φαντασθούμε για μια στιγμή ότι ο Θεός δεν είναι σύμφωνος με την απλοϊκή αίσθηση που του αποδίδουμε συνήθως.  

Θεόφιλος: Ποιός θα είναι ο ορισμός του?

Αλέξανδρος: Ο Θεός είναι η σκέψη της Ανθρωπότητας.

Θεόφιλος: Η οντολογία του λοιπόν εξαρτάται απ’ ευθείας από τους ανθρώπους.

Αλέξανδρος: Έτσι, κάθε εξωτερικό μεταφυσικό θέμα είναι άχρηστο.

Θεόφιλος: Έχει ωστόσο τα ίδια χαρακτηριστικά?

Αλέξανδρος: Έχει για δομή τα ίδια χαρακτηριστικά.

Θεόφιλος: Είναι επαρκής ώστε να είναι ισοδύναμος?

Αλέξανδρος: Το γνωστικό μοντέλο έχει τις ίδιες ιδιότητες χωρίς ωστόσο να προσδιορίζεται.

Θεόφιλος: Αναγνωρίσιμο αλλά όχι ίδιο.

Αλέξανδρος: Αντί να εξετάσουμε τον Θεό σαν μια δομή ανεξάρτητη και ανώτερη από τους ανθρώπους, εμείς το ερμηνεύουμε σαν μια δομή που αναδύεται από το υπόστρωμα που εκπροσωπεί την Ανθρωπότητα.

Θεόφιλος: Και αυτή αντιστοιχεί στο σύνολο των ανθρώπων?

Αλέξανδρος: Αυτό το σύνολο ολοκληρώνεται από την πράξη της ομάδας που δημιουργείται από τις ανθρώπινες σχέσεις.

Θεόφιλος: Το πολύπλοκο  μέσω στοιχειωδών  διαδικασιών.

Αλέξανδρος: Και η σκέψη μέσω του πολύπλοκου. 

Θεόφιλος: Έτσι ο απλοϊκός Θεός αποκτάται μέσω της μυστικοποίησης της σκέψης της Ανθρωπότητας.  

Αλέξανδρος: Είναι η πιο κατάλληλη έκφραση.

Θεόφιλος: Έχει ως εκ τούτο μια ύπαρξη επίσημη χωρίς ωστόσο να είναι  πραγματική.                               
Αλέξανδρος: Βρίσκουμε με τρόπο ακραίο μια από τις πρώτες ιδέες του Pascal.      
Θεόφιλος: Με την διαφορά ότι εδώ δεν πρόκειται πλέον να γνωρίζουμε την φύση του.

Αλέξανδρος: Ξαναβρίσκουμε έτσι την έκφραση: ο Θεός είναι αγάπη.

Θεόφιλος: Πώς?

Αλέξανδρος: Η πολυπλοκότητα της δομής γεννάει την νοημοσύνη η οποία με την σειρά της δημιουργεί τον αλτρουισμό εξ’ αιτίας της εγγενή αναγκαιότητας  ο Θεός που είναι η σκέψη της Ανθρωπότητας είναι αγάπη. Δεν είναι κάτι παραπάνω από μια περιγραφή αλλά είναι μια    επεξήγηση. Το ίδιο για την έκφραση: ο Θεός είναι μέσα στον καθένα μας.

Θεόφιλος: Και αυτό?

Αλέξανδρος: Εάν ο Θεός είναι η σκέψη της Ανθρωπότητας, όπως κάθε άνθρωπος έχει ένα μέρος της Ανθρωπότητας για την μεταβατικότητα έχει  και ο ίδιος ένα μέρος του Θεού. Ως εκ τούτου είναι μέσα στον καθένα μας.

Θεόφιλος: Τότε τι θα γίνει με το στοίχημα του Pascal?

Αλέξανδρος: Έχουμε μόλις αποδείξει ότι ο Θεός υπάρχει και είναι ισοδύναμο με την δική μας οπτική.

Θεόφιλος: Και τότε?

Αλέξανδρος: Ωστόσο η δική μας οπτική είναι ανεξάρτητη από την ύπαρξη του. Έχει μια δική του δυναμική  και δημιουργεί μια δομή.

Θεόφιλος: Ξεκινάω να καταλαβαίνω…

Αλέξανδρος: Έτσι ο Pascal έχει δίκαιο!

Θεόφιλος: Έκπληκτος. Πως?  Έχουμε μόλις δείξει…

Αλέξανδρος:  Την αιχμή του δόρατος. Ο  Pascal έχει δίκαιο όταν λέει ότι πρέπει να στοιχηματίζουμε. Χρόνος. Αλλά όχι επάνω στο περιεχόμενο του στοιχήματος.

Θεόφιλος: Η ιδέα του κόντρα στοίχημα…

Αλέξανδρος:  Εάν η Ανθρωπότητα στοιχημάτιζε ότι ο Θεός υπάρχει με την πιο απλοϊκή έννοια του όρου, δεν χάνει τίποτε διότι έχει ένα μοντέλο.    

Θεόφιλος: Και εάν στοιχημάτιζε ότι δεν υπάρχει, θα κέρδιζε γιατί έχει ακόμα ένα μοντέλο…

Αλέξανδρος: Πρέπει λοιπόν να στοιχηματίζουμε  χωρίς δισταγμό. Χρόνος. Αλλά το αντίθετο του Pascal !

Θεόφιλος: Είναι δύσκολο να το πιστέψουμε.

Αλέξανδρος: Είναι λοιπόν το κόντρα στοίχημα.

Θεόφιλος: Έτσι ο Προμηθέας είχε δίκαιο τοποθετώντας την ελπίδα μεταξύ των δεινών.

Αλέξανδρος: Η ελπίδα δημιουργεί μια στάση παθητική.

Θεόφιλος: Η αναμονή.

Αλέξανδρος: Αντιθέτως η απουσία της ελπίδας, εκτός από μια απελπιστική περίπτωση, δημιουργεί  μια δυναμική συμπεριφορά. 

Θεόφιλος: Η δημιουργία.

Αλέξανδρος: Μόνο όταν δεν περιμένουμε τίποτε από τους άλλους  δημιουργούμε για τους άλλους.

Θεόφιλος: Το να μην περιμένεις τίποτε από τους άλλους είναι δώρο του εαυτού μας.

Αλέξανδρος: Η συνείδηση αυτής της στάσης , είναι η Ανθρωπότητα.

Θεόφιλος: Ο Pascal βρήκε την κατεύθυνση και εμείς καταλάβαμε την  έννοια της.

Αλέξανδρος: Όταν η σοφία δεν επαρκεί , η νοημοσύνη είναι αναγκαία.

Θεόφιλος: Ο ανθρωπισμός πρέπει να είναι τολμηρός εάν θέλει  να φωτίσει τον κόσμο…

Αλέξανδρος: Αυτό είναι το προμηθεϊκό πνεύμα!          

Θεόφιλος: Τότε στοιχηματίζουμε , φίλε μου, στοιχηματίζουμε!

Αλέξανδρος: Ούτε στον Θεό…

Θεόφιλος: Ούτε στην ευδαιμονία μας…

Αλέξανδρος: Τότε στοιχηματίζουμε κόντρα, φίλε μου, κόντρα στοιχηματίζουμε!

Θεόφιλος:  Για την σκέψη

Αλέξανδρος: Της Ανθρωπότητας!