22534 - Στρατηγικά νοητικά σχήματα της Συνθήκης του Κάρλοβιτς

Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά Βίκυ Τσατσαμπά

Το γεγονός ότι η Συνθήκη του Κάρλοβιτς χρονολογείται από το 1699 θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι δεν αντιπροσωπεύει κανένα στρατηγικό συμφέρον στην ανάλυσή που κάνουμε του εικοστού αιώνα. Παρόλα αυτά με τα στοιχεία της αρχής αυτού του αιώνα, καθιστούμε ορατά διαχρονικά νοητικά σχήματα που ακόμη και αν είχαν ξεχαστεί από τις σύγχρονες κοινωνίες, δεν παραμένουν λιγότερα έγκυρα. Η συνθήκη αυτή που αποτελεί την πρώτη απτή οπισθοχώρηση των τουρκικών κτήσεων στην Ευρώπη, καταδεικνύει την ίδια στιγμή την δύναμη των ιστορικών δεσμών της στρατηγικής της Ιερής Συμμαχίας, που περιλαμβάνει τον Δόγη της Βενετίας, τον Βασιλιά της Πολωνίας και τον Αυτοκράτορα των Αψβούργων.
Η αλλαγή φάσης έχει ως αφετηρία την οθωμανική αποτυχία στην πολιορκία της Βιέννης το 1683. Είναι άλλωστε χάρη σε αυτή που η Ιερά Συμμαχία παίρνει την μορφή της για να θέσει σε εφαρμογή συστηματικές επιθέσεις των χριστιανικών δυνάμεων κατά της τουρκοκρατίας. Είναι για να βάλει στη θέση της μία μη-ευρωπαϊκή αυτοκρατορία. Οι χριστιανικές νίκες στη Βούδα το 1686, στο Βελιγράδι το 1688 και στη Ζέντα το 1697, ανάγκασαν τους Οθωμανούς να διαπραγματευτούν, επειδή δεν ήταν πλέον σε θέση να προστατεύσουν τα εδάφη που είχαν καταλάβει. Έτσι, δίνουν στη Βενετία τον Μοριά, την Ποδολλία στην Πολωνία και την Ουγγαρία στον Αυτοκράτορα. Μέσα από αυτό, βλέπουμε την ανάδυση ενός στρατηγικού πολύτοπου που προέρχεται από τη δημιουργία της Ιερής Συμμαχίας και που λειτουργεί με τρόπο τοποστρατηγικό, δηλαδή σε περιοχές που δεν βρίσκονται σε επαφή και που δεν έχουν άμεση σχέση. Αυτές οι νίκες δεν είναι ακόμα αρκετά σταθερές αλλά δείχνουν ότι υπάρχει δυνατότητα να δημιουργήσουν περισσότερα μέτωπα ταυτόχρονα έτσι ώστε να οδηγήσουν σε λάθη μία κατακτητική τακτική η οποία είχε αναπτυχθεί στην Ευρώπη. Επιπλέον, η ενεργοποίηση του ρώσικου μετώπου στα μετόπισθεν της τουρκικής εισβολής θα δημιουργήσει έναν κλοιό που θα δημιουργήσει ένα τριπλό σημείο επαφής πάνω σε ένα δυναμικό πλαίσιο.