21719 - Η έρημος ως ασπίδα του Μαρόκου

Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά Βίκυ Τσατσαμπά

Μέσα στο πλάνο της ιστορικής συνέχειάς του, το Μαρόκο έπρεπε να αμυνθεί ενάντια σε πολυάριθμες και βίαιες επιθέσεις. Ωστόσο, κατάφερε να αντισταθεί ακόμη και στην παντοδυναμία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αν το σημείο αυτό είναι απίστευτο για όσους δεν γνωρίζουν το παρελθόν, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι πρόκειται για ένα νοητικό σχήμα στρατηγικό και διαχρονικό, έτσι έχει ένα ρόλο να παίξει ακόμη και στο μέλλον. Είναι σε αυτό το πλαίσιο που είναι απαραίτητο να αναλύσουμε την προβληματική της Δυτικής Σαχάρας. Προηγουμένως, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα λόγια του Σοπενχάουερ: ότι κάθε μεγάλη ιδέα διασχίζει τρία στάδια: το πρώτο είναι ότι γελοιοποιείται, στη συνέχεια καταπολεμάται βίαια και στη συνέχεια γίνεται αποδεκτή, όπως ήταν πάντα κάτι το αυτονόητο. Η ιδέα αυτή μας επιτρέπει να βλέπουμε το μέλλον με περισσότερη ηρεμία, διότι γνωρίζουμε το παρελθόν. Έτσι, η Δυτική Σαχάρα δεν είναι μία μεμονωμένη περίπτωση και πρέπει να αναλυθεί σε ένα πλαίσιο περισσότερο διεθνές και κυρίως στρατηγικό. Το Μαρόκο αντιπροσωπεύει ένα έθνος-κράτος και με αυτή την έννοια είναι της ιστορικής συνέχειας. Έτσι μια συγχρονική προσέγγιση χωρίς να λάβει υπόψη της την ιστορία δεν μπορεί ούτε να κατανοήσει το πρόβλημα ούτε να το λύσει. Αντιθέτως, αν συνειδητοποιήσουμε ότι η έρημος ήταν πάντα μια αμυντική ασπίδα για το Μαρόκο και για αιώνες, δεδομένου ότι του επέτρεψε να απωθήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία, τότε αυτό αλλάζει την οπτική μας για τα πράγματα. Έτσι δεν είναι η τοπική αναβλητικότητα που θα αμφισβητήσει την υψηλή του στρατηγική. Η έρημος, όπως κι ο ωκεανός, είναι θεμελιώδη στοιχεία για την ανάπτυξη του Μαρόκου. Το να τα παραβλέπουμε σε μια στρατηγική ανάλυση είναι ένα σοβαρό λάθος. Η προβληματική δεν είναι μόνο κοινωνικής φύσης. Δεν πρόκειται για έναν πληθυσμό, αλλά για έναν λαό που έχει ιστορία και που πολέμησε για να την υπερασπιστεί. Γι’ αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε μια άλλη ιδέα του Σοπενχάουερ, ότι μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε, αλλά δεν μπορούμε να θέλουμε ό,τι θέλουμε. Παραποιώντας την προβληματική της Δυτικής Σαχάρας χωρίς να την εντάσσουμε σε ένα ιστορικό και στρατηγικό πλαίσιο, είναι εύκολο να μας οδηγήσει σε ουσιαστικά σφάλματα. Η Δυτική Σαχάρα, όπως και οι επαρχίες του Νότου πιο γενικά δεν είναι απλές επεκτάσεις. Αυτά είναι τα στοιχεία του πυρήνα της μαροκινής οντότητας τόσο ιστορικά όσο και στρατηγικά. Έτσι αυτή είναι μια ιδέα που έχει τις ρίζες της βαθιά στο παρελθόν και που αντιπροσωπεύει το μέλλον.