1637 - Το σφουμάτο ως νοητικό σχήμα

Ν. Λυγερός

Αρχικά, το σφουμάτο είναι μια τεχνική της ζωγραφικής που ανέπτυξε ο Leonardo da Vinci για να υλοποιήσει το αόρατο. Πιο συγκεκριμένα, η διαβάθμιση των χρωματικών αποχρώσεων και των σκιών επιτρέπει στο ζωγράφο να κάνει μια αδιόρατη ανάμειξη του φωτός και της σκιάς έτσι ώστε να αποκαλύψει τον ενδιάμεσο χώρο. Με ένα ύφος πιο στεγνό, η ανάλυση του φάσματος στη φυσική λειτουργεί όχι με την ίδια βάση αλλά για τον ίδιο σκοπό. Αυτό σημαίνει ότι τα σύνορα των αντικειμένων δεν είναι ξεκάθαρα και συνεπώς δεν έχουμε συναρτήσεις του τύπου Heaviside για να τα ξεχωρίσουμε.

Το ίδιο ισχύει και στο στρατηγικό πλαίσιο με την έννοια του μετώπου. Ένα μέτωπο που ζει εδώ και δεκάδες χρόνια, έχει αναπόφευκτα τις ίδιες ιδιότητες. Έτσι δημιουργείται μια ενδιάμεση ζώνη όπου δεν ισχύουν οι νόμοι των περιοχών που δεν βρίσκονται σε επαφή. Ανάλογα, το Κυπριακό παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά, με την έννοια ότι ο διαχωρισμός είναι πλέον δύσκολος. Συνεπώς, οι νέες προσπάθειες μέσω του ευρωπαϊκού πλαισίου ενοχλούν ακόμα και τους δικούς μας και όχι μόνο το κατοχικό καθεστώς, διότι οι παλαιές διαπραγματεύσεις δημιούργησαν σχέσεις αλληλεξάρτησης λόγω της παρόδου του χρόνου. Μέσα σε αυτό το κυπριακό σφουμάτο είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς τις σωστές κινήσεις διότι παράγουν σε κάθε περίπτωση παρενοχλήσεις. Η αλλαγή φάσης μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετατρέπει τα παλαιά δεδομένα και αλλάζει τα σημεία αναφοράς του ολικού πεδίου. Κανείς πια δεν μπορεί να παραμείνει ανεξάρτητος. Συνεπώς, η νέα κατάσταση του Κυπριακού έρχεται σε άμεση σύγκρουση με τον παραδοσιακό κομματισμό που δεν κατάφερε να εξελιχθεί ούτε δυναμικά ούτε δημιουργικά. Δεν πρέπει ο λαός να πέσει στην παγίδα που έχει ως βάση το σφουμάτο. Οι διαφορές υπάρχουν και τα νέα στοιχεία εμπλουτίζουν τη σκέψη μας όταν είναι αντιστασιακή βέβαια, αλλιώς βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση. Η ενδιάμεση ζώνη είναι η πράσινη γραμμή. Επηρεάζει όλη τη φάση αλλά έχει χάσει την ισχύ της, όπως το αποδεικνύουν και οι αποφάσεις των προσφυγών εναντίον Άγγλων παράνομων ιδιοκτητών στα κατεχόμενα. Όλοι οι Κύπριοι όπου και να βρίσκονται είναι Ευρωπαίοι πολίτες και το ίδιο ισχύει και για όλη την Κύπρο. Συνεπώς, τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά ακόμα και αν το κυπριακό σφουμάτο δεν επιτρέπει την όραση. Όμως το όραμα υπάρχει ήδη και δεν έχει σχέση με τον παραδοσιακό κομματισμό. Το σφουμάτο λειτουργεί όχι μόνο ως τεχνικό τέχνασμα μα και ως νοητικό σχήμα που πρέπει να εξετάσουμε προσεχτικά για ν’ ανακαλύψουμε τα βασικά και αναγκαία στοιχεία του κυπριακού μέλλοντος. Η τέχνη λειτουργεί όταν απελευθερώνεται από τα εμπόδια της τεχνικής. Το ίδιο ισχύει και για τη στρατηγική.