1266 - Ιδέα του Καστοριάδη και θεωρία του Ramsey

Ν. Λυγερός

«Εξουσία σε μια κοινωνία πάντοτε είχαμε και πάντοτε θα έχουμε – εξουσία με την έννοια των συλλογικών αποφάσεων που παίρνουν υποχρεωτικό χαρακτήρα και των οποίων η μη τήρηση τιμωρείται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο». Αυτή η ιδέα του Καστοριάδη μπορεί να φανεί αυθαίρετη ειδικά σε μια κοινωνιολογική συζήτηση. Εδώ θέλουμε να αποδείξουμε ότι απλά βασίζεται στα αποτελέσματα της θεωρίας του Ramsey.

Στην ιδέα του Καστοριάδη η έκφραση: «πάντοτε είχαμε και πάντοτε θα έχουμε» είναι φαινομενικά ακραία. Όμως αν τη συνδυάσουμε με την έννοια του θεωρήματος στα μαθηματικά, τότε γίνεται οντολογικά απλή. Επιπλέον δεν πρέπει να παρερμηνέψουμε την έννοια της εξουσίας διότι στην ουσία με τον ορισμό του Καστοριάδη πρόκειται για την ουσία της δημοκρατίας και πιο ειδικά της πλειοψηφίας. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι αυτή η παρατήρηση δεν συσχετίζεται με κάποια ηθική έννοια. Είναι μόνο η χρήση που μπορεί να είναι ηθική ή μη ηθική.

Στην ουσία βρισκόμαστε σε μια πολύ ειδική περίπτωση της θεωρίας του Ramsey όπου έχουμε μόνο δύο χρώματα για να χρωματίσουμε ένα άπειρο σύνολο στοιχείων. Συνεπώς το θεώρημα του Ramsey προβλέπει την ύπαρξη ενός μονόχρωμου υποσυνόλου άπειρης τάξης διότι αν και οι δύο κατηγορίες ήταν πεπερασμένες, το σύνολο θα ήταν και αυτό πεπερασμένο, πράγμα το οποίο είναι άτοπο. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ξέρουμε ποιο υποσύνολο κυριαρχεί και δεν μας αφορά στη συγκεκριμένη περίπτωση. Όμως το θεώρημα ισχύει για οποιαδήποτε χρωματική διάταξη. Το ίδιο συμβαίνει και στην πεπερασμένη περίπτωση με έναν ανάλογο τρόπο. Πιο συγκεκριμένα για κάθε πεπερασμένο σύνολο με δύο χρώματα υπάρχει ένα μονοχρωματικό υποσύνολο.

Για να ερμηνέψουμε αυτό το αποτέλεσμα σε ένα πλαίσιο πιο κοινωνιολογικό, μπορούμε να εξετάσουμε την έννοια της ψηφοφορίας όταν υπάρχουν μόνο δύο επιλογές. Όποιο και να είναι το θέμα της ψηφοφορίας, το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο διότι όλες οι σκέψεις και τα επιχειρήματα εκφυλίζονται σε μόνο δύο περιπτώσεις. Συνεπώς όποια και να είναι η ψηφοφορία για οποιοδήποτε σύνολο ανθρώπων, θα υπάρχει ένα υποσύνολο που θα ψηφίζει με ακριβώς τον ίδιο τρόπο.

Εν δυνάμει, η δημοκρατία όποια και να είναι δεν θα εμπεριέχει μόνο ένα πλαίσιο εξουσίας με την έννοια του Καστοριάδη, μα επιπλέον θα ενσωματώνει έναν σκληρό πυρήνα. Έτσι το θέμα δεν είναι μόνο της πλειοψηφίας αλλά αν αυτή η πλειοψηφία εμπεριέχει τον πυρήνα. Αν ναι, θα είναι σταθερή αλλιώς θα μπορεί να χτυπηθεί από τον πυρήνα που είναι de facto ομοιογενής. Κατά συνέπεια η ιδέα του Καστοριάδη όχι μόνο δεν είναι ακραία μα κρύβει και άλλες γενικές ιδιότητες όπως το αποδείξαμε που μπορεί να είναι ακόμα πιο σημαντικές εξαιτίας των προεκτάσεων τους.